Για τον κίνδυνο η πραγματική οικονομία να βρεθεί υπό την ομηρεία μιας νέας πολύμηνης διαπραγμάτευσης προειδοποιούν ξένοι αξιωματούχοι και διεθνείς οίκοι, ενώ ο χρόνος μετρά αντίστροφα για την έναρξη της πρώτης αξιολόγησης.

Με τα σημερινά δεδομένα αυτό αναμένεται να γίνει σε περίπου δέκα ημέρες, χωρίς όμως να μπορούν να αποκλειστούν καθυστερήσεις.

Ήδη τα πρώτα μηνύματα από το εξωτερικό ενισχύουν τον κίνδυνο, οι επικείμενες διαπραγματεύσεις με τους Θεσμούς να αποδειχθούν χρονοβόρες, όπως άλλωστε έσπευσε να προεξοφλήσει ο επικεφαλής του Eurogroup, και μάλιστα λίγο πριν ξεκινήσει ο διπλωματικός μαραθώνιος στελεχών της κυβέρνησης στην Ευρώπη για την προώθηση των ελληνικών θέσεων, ενόψει και της διαπράγματευσης για το χρέος.

Τελείωσαν οι εύκολες λύσεις
Ξένα στελέχη εδώ και καιρό προειδοποιούν και για ένα δυσμενές σενάριο, βάσει του οποίου οι διαπραγματεύσεις θα μπορούσαν να διαρκέσουν έως το καλοκαίρι, στα μέσα του οποίου θα προκύψουν ουσιαστικές ανάγκες χρηματοδότησης για την Ελλάδα. Αποδίδουν δε την ανησυχία τους στο ότι η ατζέντα της πρώτης αξιολόγησης αποτελείται μόνο από «αγκάθια»:

Εκτός του ασφαλιστικού, πρέπει να ληφθούν δύσκολες αποφάσεις για τις ιδιωτικοποιήσεις, τις αλλαγές στη φορολογία μεταξύ άλλων και των αγροτών, καθώς και να «κλειδώσει» συμφωνία για νέα δημοσιονομικά μέτρα της περιόδου 2016 ? 2018 με ορισμένους μάλιστα εκ των Θεσμών να ανεβάζουν το λογαριασμό ακόμη και στα 6 δισ. ευρώ.

Παράλληλα, υπογραμμίζουν με νόημα πως ακόμη και η συμφωνία για το χρέος, στην οποία έχει επενδύσει η κυβέρνηση τα μέγιστα, αναπόφευκτα θα συνοδευτεί από συγκεκριμένη δέσμη μέτρων (conditionality) το εύρος των οποίων θα αποτελέσει επίσης πεδίο δύσκολων διαπραγματεύσεων. Και αυτό επειδή πρακτικά τα μέτρα αυτά θα συγκροτήσουν ένα νέο πολυετές «Μνημόνιο Μεταρρυθμίσεων» και εποπτείας στο οποίο θα κληθεί να δεσμευθεί η ελληνική πλευρά για να ξεκινήσουν να υλοποιούνται, σταδιακά, τα μέτρα ελάφρυνσης.

Οι ίδιες πηγές εκτιμούν παράλληλα πως εφεξής όλες οι αποφάσεις θα είναι δύσκολες γιατί εκ των πραγμάτων τα περιθώρια των εύκολων λύσεων, με διαδοχικές αυξήσεις φόρων για να γίνονται οι εκταμιεύσεις έχουν εξαντληθεί.

Ο κόμπος έχει φθάσει στο χτένι, το μεγάλο ζητούμενο είναι ο τερματισμός της ύφεσης και η έναρξη μιας ανάκαμψης και πλέον πρέπει να αντιμετωπιστούν όλα εκείνα τα ζητήματα που κυβερνήσεις επί κυβερνήσεων, αλλά και Ευρωπαίοι πολιτικοί προϊστάμενοι της τρόικας, έκρυβαν κάτω από το χαλί. Κάτι που πρακτικά σημαίνει πως αντί για αυξήσεις στη φορολογία, το κέντρο βάρους πλέον μετατοπίζεται σε άλλα δύσκολα πεδία.

Όπως, για παράδειγμα, θα μπορούσε να είναι η μείωση μη παραγωγικών δαπανών στο Δημόσιο, η κατάργηση εξαιρέσεων που παραμένουν στις γενικές διατάξεις φορολογίας και κοινωνικής ασφάλισης, οι καταργήσεις - συγχωνεύσεις δημοσίων φορέων με μετατάξεις, ταχεία προώθηση ιδιωτικοποιήσεων και προσέλκυση ξένων κεφαλαίων με ανάληψη πρωτοβουλιών για τη διευκόλυνση των επενδύσεων.

Κόπωση στην Ευρώπη
Το εύρος βέβαια των πιέσεων που θα ασκηθούν από την πλευρά των Θεσμών και μέχρι ποιο σημείο αυτές θα φτάσουν είναι ένα μεγάλο ερώτημα. Στους κόλπους των πιστωτών οι διαφωνίες για σειρά σοβαρότατων ζητημάτων, όχι πια μόνο για τη διαχείριση της ελληνικής κρίσης, είναι πια πολλές και έντονες.

Ο δείκτης ρευστότητας στην Ευρώπη έχει ενισχυθεί με πρωτοφανή ένταση, υπό το βάρος του προσφυγικού και της τρομοκρατίας, πολιτικές «καρέκλες» δοκιμάζονται, ενισχύονται ακραίες λαϊκίστικές τάσεις, οι εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία προκαλούν ανησυχία, ενώ το ελληνικό ζήτημα εδώ και καιρό έχει «κουράσει», καθώς έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια ανοχής και αντοχής απέναντι στην ελληνική κρίση, ιδίως μετά τους λανθασμένους χειρισμούς του πρώτου εξαμήνου του 2015.

Δεν είναι τυχαία η προειδοποίηση που απηύθυνε πρόσφατα ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Γ. Στουρνάρας που σε άρθρο του εκτίμησε πως η Ε.Ε. είναι πλέον περισσότερο ευάλωτη από πριν και πολύ λιγότερο σε θέση να αντιμετωπίσει μια νέα ελληνική κρίση.

Υπογραμμίζοντας πως ευρωπαϊκοί παράγοντες με άριστη γνώση αυτών των ζητημάτων εκτιμούν πως τα τρομοκρατικά κτυπήματα, τα ασύμμετρα προβλήματα που δημιουργεί το προσφυγικό, η απειλή ενός Brexit και οι διαφωνίες στο εσωτερικό της Ε.Ε. για σημαντικές πτυχές της τραπεζικής ένωσης καθιστούν «άκρως επικίνδυνη μια ενδεχόμενη αποτυχία των διαπραγματεύσεων στο Eurogroup και μεταφορά τους σε Συμβούλιο Κορυφής».

Ενδεικτικές της έντασης που υποβόσκει στο παρασκήνιο, είναι οι πρόσφατες δηλώσεις Ντάισελμπλουμ, στις οποίες έσπευσε να απαντήσει η Αθήνα κάνοντας λόγο για γνωστούς κύκλους που δυναμιτίζουν το κλίμα, αλλά στο τέλος μειοψηφούν. Ο πρόεδρος του Eurogroup με τον οποίο συναντάται ο κ. Τσακαλώτος την Τρίτη, προειδοποίησε μιλώντας στο Άμστερνταμ ότι θα χρειαστούν μήνες και όχι εβδομάδες για να κλείσει η συζήτηση με τις ελληνικές αρχές και κατ’ επέκταση να ξεκινήσουν οι συνομιλίες για το χρέος. Την ώρα που συγκεκριμένα κέντρα στην Ευρώπη φροντίζουν επιμελώς να διατηρούν ζωντανή την απειλή του Grexit, την οποία καλείται να απενεργοποιήσει η κυβέρνηση κλείνοντας το συντομότερο δυνατόν την πρώτη αξιολόγηση.

Γκρίνια για τους χειρισμούς της Αθήνας

Στελέχη πάντως με γνώση των διαβουλεύσεων με τους Θεσμούς εκτιμούν επί του παρόντος, πως οι χειρισμοί της κυβέρνησης, καταρχήν με το παράλληλο πρόγραμμα που αποσύρθηκε άρον - άρον τον Δεκέμβριο, αλλά καταγράφηκε ως μονομερής ενέργεια και στη συνέχεια για το ασφαλιστικό δεν είναι ακριβώς οι ενδεδειγμένοι για την αποκατάσταση κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο πλευρών.

«Υποθέτουμε πως ένα τέτοιο νομοσχέδιο όπως το ασφαλιστικό, θα αποτελέσει πεδίο σοβαρών και εκτενών συζητήσεων με τους Θεσμούς», είναι η πάγια θέση που εκφράζουν στελέχη των Θεσμών τις τελευταίες μέρες.

Την ίδια ώρα, ορισμένοι κύκλοι των πιστωτών δεν βλέπουν με ιδιαίτερα θετική ματιά και την απόφαση της κυβέρνησης να κάνει μαραθώνιο επαφών στο εξωτερικό λίγο πριν ξεκινήσει η πρώτη αξιολόγηση, σημειώνοντας με νόημα πως στη φάση αυτή ο κάθε υπουργός Οικονομικών και φορέας στην Ευρώπη εκ των πραγμάτων θα παραπέμψει στη διαβούλευση με τους Θεσμούς. Άλλωστε, όπως εκτιμούν, οι αναμνήσεις παραμένουν νωπές από το μαραθώνιο του Γ. Βαρουφάκη στην Ευρώπη στις αρχές του 2015 για τη... διεθνοποίηση του ελληνικού ζητήματος και όσα, δραματικά γεγονότα, ακολούθησαν στη συνέχεια.

Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, επιδιώκει να αποκτήσει πρωτοβουλία κινήσεων και να οικοδομήσει συμμαχίες πριν από τη μεγάλη μάχη της πρώτης αξιολόγησης, που θα διεξαχθεί σε ένα ρευστό περιβάλλον, σε όλα τα επίπεδα. Άλλωστε έχει επενδύσει σε μια διαδικασία - εξπρές για την πρώτη αξιολόγηση, ώστε μετά να ξεκινήσει να υλοποιείται το καλό σενάριο για την οικονομία.

Να ξεκινήσει δηλαδή η ροή θετικών ειδήσεων, όπως η επίτευξη συμφωνίας για το χρέος το συντομότερο δυνατόν, η έναρξη παροχής φθηνότερης ρευστότητας από την ΕΚΤ, η ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης και η σταδιακή αποκλιμάκωση του κόστους δανεισμού για την οικονομία με το βλέμμα στραμμένο στην επιστροφή του Δημοσίου στις διεθνείς αγορές.

Στο πλαίσιο αυτό, επιδιώκει να αποκτήσει πρωτοβουλία κινήσεων και να προσπεράσει με ταχύτητα τα αντιλαϊκά μέτρα που έρχονται, με το μικρότερο δυνατόν πολιτικό κόστος, ώστε να ξεκινήσει σύντομα να υλοποιείται το θετικό σενάριο και να επέλθει ισορροπία στο εσωτερικό της χώρας.

Δημιουργώντας προϋποθέσεις για εξελίξεις οι οποίες θα μπορούσαν, υπό προϋποθέσεις, να σηματοδοτήσουν την έναρξη μιας περιόδου αντιστροφής του αρνητικού κλίματος έναντι της Ελλάδας στις αγορές που είναι και το μεγάλο ζητούμενο, και για αυτήν την κυβέρνηση.

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ Π. Κ. ΠΑΝΤΟΑΝ
Το χρέος στις... αποσκευές του Ευκλ. Τσακαλώτου

Η επίτευξη ενός επώδυνου συμβιβασμού για τα δύσκολα μέτρα της πρώτης αξιολόγησης αλλά και οι ελληνικές θέσεις για την αναδιάρθρωση του χρέους βρίσκονται στις αποσκευές του κ. Τσακαλώτου. Χθες συναντήθηκε με τον Ιταλό ομόλογό του, Π. Παντοάν και συμφώνησαν ότι η λιτότητα δεν μπορεί να αποτελέσει το μέλλον της Ευρώπης.

Τα μηνύματα του Ζ. Κλ. Γιούνκερ
Oταν η Ευρώπη κοίταξε την άβυσσο - Μονόδρομος η συμφωνία του Ιουλίου

Η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων είναι «κλειδί» για την εφαρμογή της συμφωνίας της 12ης Ιουλίου διαμηνύει ο Ζ. Κλ. Γιούνκερ. Σε άρθρο-παρέμβαση κάνει έναν... αιχμηρό απολογισμό των δραματικών εξελίξεων του 2015 λέγοντας πως από την αρχή του έτους, οι συνομιλίες για την Ελλάδα δοκίμασαν την υπομονή όλων μας.

«Πολύς χρόνος και εμπιστοσύνη χάθηκαν. Γέφυρες κόπηκαν. Ειπώθηκαν λέξεις που δεν μπορεί κανείς να τις πάρει εύκολα πίσω. Είδαμε τις δημοκρατίες της Ευρώπης να τίθενται η μία αντιμέτωπη στην άλλη. Συλλογικά η Ευρώπη κοίταζε την άβυσσο. Και μόνο όταν βρεθήκαμε στο χείλος, ήμασταν σε θέση να κάνουν ένα βήμα πίσω. Στο τέλος, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. στήριξαν την Ελλάδα, έγιναν δεσμεύσεις, που εφαρμόζονται και τηρούνται, και ένα νέο πρόγραμμα είναι τώρα σε εφαρμογή», υποστηρίζει.

Καταλήγει δε λέγοντας πως επικράτησε η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, η εμπιστοσύνη έχει αρχίσει να επανέρχεται, αλλά προειδοποιεί πως το «κλειδί» θα είναι πλέον η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων.