Κρίσιμο τεστ για τη συνοχή της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας αποτελεί η διήμερη Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ που ξεκινάει σήμερα στη Βαρσοβία και παρουσιάζεται από πολλούς ως «η πιο σημαντική μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου».

Η ίδια φράση έχει βέβαια χρησιμοποιηθεί ως δημοσιογραφικό κλισέ κι άλλες φορές στο πρόσφατο παρελθόν για να περιγράψει παλαιότερες συνόδους. Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου άλλωστε και μετά, το ΝΑΤΟ δεν έχει σταματήσει να αναζητάει νέο ρόλο μέσα σε έναν κόσμο που αλλάζει δραματικά.

Πίσω στο παρόν ωστόσο, οι εξελίξεις δημιουργούν πράγματι ένα κρίσιμο γεωπολιτικό πλέγμα για τη Συμμαχία η οποία από την πλευρά της καταβάλλει προσπάθειες να μείνει «μέσα στα πράγματα». Οι ηγεσίες των 28 χωρών του ΝΑΤΟ συναντώνται σήμερα και αύριο στην πρωτεύουσα της Πολωνίας έχοντας μπροστά τους σειρά προκλήσεων: Brexit, ISIS, Συρία, Ιράκ, Αφγανιστάν, Προσφυγικό, μετανάστευση, «ρωσική επιθετικότητα», Ουκρανία κ.ά.

Πέρα από τους «28», στη Βαρσοβία είναι προγραμματισμένο να δώσουν το «παρών» κορυφαίοι αξιωματούχοι από την ΕΕ (Γιούνκερ, Τουσκ, Μογκερίνι κ.ά.), την Ουκρανία (Ποροσένκο), την Ιορδανία, τη Σουηδία, τη Φινλανδία, το Μαυροβούνιο (που υπέγραψε πρόσφατα το πρωτόκολλο ένταξης στη Συμμαχία) κ.ά., κάνοντας τη ΝΑΤΟϊκή Σύνοδο της 8ης-9ης Ιουλίου την πιο μεγάλη στα χρονικά.

Προκλήσεις
Πέρα από τα όποια αριθμητικά μεγέθη ωστόσο, η εν λόγω σύνοδος αναμένεται κρίσιμη και... ακανθώδης. Το TIME την περιγράφει χαρακτηριστικά ως «την πιο δύσκολη» της οκταετίας Ομπάμα. Κι όχι άδικα. Δεν είναι μόνο οι πολλές προκλήσεις που «δυσκολεύουν» την κατάσταση. Είναι κυρίως η αδυναμία του ΝΑΤΟ να σταθεί ενωμένο απέναντι στις συγκεκριμένες προκλήσεις που προβληματίζει τους ιθύνοντες. Οι Αμερικανοί ζητούν από την Ευρώπη να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες.

Είναι ενδεικτικό ότι από τους «28» του ΝΑΤΟ, μόνο οι πέντε (ΗΠΑ, Ελλάδα, Βρετανία, Πολωνία, Εσθονία) ξοδεύουν τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ στην άμυνα. Και τα εν λόγω νούμερα δεν αποκλείεται μάλιστα να πέσουν. Το Brexit, με την ευρύτερη υφεσιακή οικονομική αστάθεια που έχει ήδη φέρει, ίσως δημιουργήσει συνθήκες για περαιτέρω μείωση των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών (μπροστά στο ενδεχόμενο ο Τραμπ βρίσκεται ήδη στα κεραμίδια μαινόμενος). Η ψήφος για την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ δημιουργεί ωστόσο αστάθεια όχι μόνο στο οικονομικό πεδίο αλλά και στον άξονα Ουάσιγκτον-Βρυξελλών. Οι Βρετανοί, που οδεύουν προς την έξοδο από την κοινή ευρωπαϊκή οικογένεια, ήταν/είναι άλλωστε οι στενότεροι σύμμαχοι των Αμερικανών εντός ΕΕ.

Κοινή διακήρυξη
ΝΑΤΟ και ΕΕ αναμένεται να υπογράψουν σήμερα στη Βαρσοβία «κοινή διακήρυξη» για την ενίσχυση της μεταξύ τους συνεργασίας. Στην πράξη, ωστόσο, η συνεργασία δεν θα είναι εύκολη ούτε χωρίς καραμπόλες. Στη Γηραιά Ηπειρο άλλωστε ήδη πολλοί μιλούν ανοιχτά για την ανάγκη δημιουργίας αυτόνομου ευρωπαϊκού στρατού, πράγμα που προκαλεί προβληματισμό και αντιδράσεις στις τάξεις του ΝΑΤΟ.

Είναι έτει 2016, είναι γεγονός ότι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι δεν έχουν τις ίδιες προτεραιότητες, ούτε ακριβώς τις ίδιες ανησυχίες. Δεν «καίγονται» το ίδιο για το Προσφυγικό και την κατάσταση σε Μέση Ανατολή - Βόρεια Αφρική. Δεν αντιμετωπίζουν τις ίδιες εσωτερικές προκλήσεις και δεν βλέπουν με το ίδιο μάτι τη Ρωσία.

Ειδικά απέναντι στη Μόσχα, η ευρωπαϊκή στάση είναι πολύ πιο «χαλαρή» από όσο θα ήθελαν οι ΗΠΑ και ορισμένοι Ανατολικοευρωπαίοι. Χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία και η Κύπρος (η οποία δεν ανήκει στο ΝΑΤΟ) είναι επί της ουσίας αντίθετες σε μια ΝΑΤΟϊκή στρατιωτική γιγάντωση κοντά στα ρωσικά σύνορα. Ανάλογες φωνές υπάρχουν μάλιστα ακόμη και στη γερμανική κυβέρνηση. Αντιθέτως, χώρες όπως η Πολωνία, υποστηρίζουν από την άλλη ότι η επίμαχη ΝΑΤΟϊκή ανάπτυξη στην Αν. Ευρώπη είναι «πολύ λίγη» και ζητούν την αποστολή ακόμη μεγαλύτερων δυνάμεων.

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΜΟΣΧΑΣ
«Αντεπίθεση» από την πόλη-σύμβολο

Η Βαρσοβία, ως η πόλη που έδωσε το όνομά της στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας, «συσπείρωνε» επί δεκαετίες το αντίπαλον δέος στο ΝΑΤΟ. Πίσω στο παρόν, ωστόσο, είναι από την ίδια πόλη της Βαρσοβίας που το ΝΑΤΟ ετοιμάζει πλέον τη μεγάλη «αντεπίθεσή» του κατά της Ρωσίας. Ο αρχικός στόχος ήταν η σύνοδος που ξεκινάει σήμερα στην πρωτεύουσα της Πολωνίας να στείλει ένα ηχηρό μήνυμα στη Ρωσία, «συμπληρώνοντας» τις στρατηγικές επιλογές που άφησε παρακαταθήκη η προηγούμενη Σύνοδος του ΝΑΤΟ το 2014 στην Ουαλία. Σε αυτό το πλαίσιο, η Συμμαχία αναμένεται να επικυρώσει την αποστολή εκ περιτροπής από το 2017 τεσσάρων ταγμάτων (συνολικά περίπου 4.000 ανδρών) σε Πολωνία, Λετονία, Λιθουανία και Εσθονία, και να οργανώσει τις επόμενες κινήσεις της στη Μαύρη Θάλασσα.

Στη Γερμανία
Το μέτωπο απέναντι στη Ρωσία ωστόσο δεν είναι αρραγές. Ειδικά στη Γερμανία, πολλοί έχουν τις τελευταίες ημέρες κατηγορήσει εμμέσως πλην σαφώς το ΝΑΤΟ ότι δεν επιδιώκει τον διάλογο με τη Μόσχα. Ο υπουργός Εξωτερικών Σταϊνμάγιερ είχε προ εβδομάδων αποκηρύξει τις ΝΑΤΟϊκές ασκήσεις στην Ανατολική Ευρώπη ως «πολεμοχαρείς». Ο Β. Ισινγκερ, επικεφαλής της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια, δήλωσε χθες ότι καταλαβαίνει «αυτούς που κατανοούν τον Πούτιν».

Η γερμανική Αριστερά (Die Linke) βγήκε χθες και διά της εκπροσώπου της, Σ. Βάγκενκνεχτ, τάχθηκε ενάντια «στις πολεμοχαρείς (σ.σ. ΝΑΤΟϊκές) στρατιωτικές ασκήσεις που λαμβάνουν χώρα με γερμανική συμμετοχή πολύ κοντά στα ρωσικά σύνορα». Οσο για την ίδια την καγκελάριο Μέρκελ, αυτή κατηγόρησε μεν τους Ρώσους ότι έχουν κλονίσει την εμπιστοσύνη της Ευρώπης, αλλά παράλληλα ζήτησε την επανεκκίνηση του διαλόγου με τη Μόσχα, σημειώνοντας μάλιστα ότι η ασφάλεια στην Ευρώπη μπορεί να επιτευχθεί «μόνο μαζί με τη Ρωσία». Πρέσβεις του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας πρόκειται πάντως να συναντηθούν στις Βρυξέλλες στις 13 Ιουλίου με στόχο την αποκλιμάκωση της έντασης.