Γράφει η  ψυχολόγος Μαρία Καρίκη

Συχνά ψάχνουμε απεγνωσμένα μέσα από τα μάτια των άλλων να καταλάβουμε τι αξίζουμε, τι μπορούμε και τι δεν μπορούμε. Προσδοκούμε μια καλή κουβέντα, μια αναγνώριση, μια ενθάρρυνση προκειμένου να νιώσουμε καλά.

Η αυτοαξία μας, όμως, είναι αυθύπαρκτη και δεν πρέπει να εξαρτάται από τους άλλους. Είναι αρκετά επικίνδυνο να περιμένουμε από τους έξωθεν κάτι που θα πρέπει να γνωρίζουμε ήδη εμείς οι ίδιοι. Η πίστη στον εαυτό μας και στις ικανότητές μας είναι μέρος της αυτογνωσίας μας και όχι της αντίδρασης των άλλων γύρω μας, που άλλοτε μπορεί όντως να είναι αμερόληπτοι και δίκαιοι κι άλλοτε όχι.

Η βαθιά ψυχική μας ανάγκη να είμαστε αποδεκτοί, αρεστοί και να ανήκουμε κάπου μας καθιστά επιρρεπείς στις γνώμες των ανθρώπων που μας περιβάλλουν. Τα σχόλιά τους ανάλογα μπορούν να μας αναθαρρέψουν ή και να μας μπλοκάρουν. Φυσικά, δεν μπορούμε να ακούμε μόνο θετικά σχόλια και θα πρέπει να μπορούμε να αντέχουμε και την αρνητική κριτική και να την αξιολογούμε εποικοδομητικά, αν θέλουμε να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι.

Τι συμβαίνει, όμως, όταν κάποιος από το οικείο μας περιβάλλον μόνιμα και ίσως και σκόπιμα μας υποβιβάζει και μας υποτιμά με την κάθε ευκαιρία; Όταν προβάλλει τα δικά του συμπλέγματα και ανασφάλειες πάνω μας και μας κάνει να αισθανόμαστε ανεπαρκείς, λίγοι και μη ικανοί;

Μια μόνιμη τέτοια επιρροή είναι δυνατό να διαβρώσει, να αλλοιώσει την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας. Αν δεν υπάρχουν υγιείς αντιστάσεις και μια στοιχειώδης αυτοεκτίμηση, είναι πολύ εύκολο να αρχίσουμε υποσυνείδητα να υιοθετούμε την γνώμη του άλλου για μας τους ίδιους. Έτσι, χάνουμε σιγά σιγά την πίστη στον εαυτό μας και γινόμαστε έρμαια των λέξεων που πονάνε.

Όταν η αυτοπεποίθησή μας είναι αδύναμη και μη σωστά δομημένη, δυστυχώς είναι πιο πιθανό να πιστεύουμε τους άλλους παρά τη δική μας αντίληψη για αυτό που είμαστε.  Η συνεχής επίκριση, αποθάρρυνση, απαξίωση μας καθιστά ευάλωτους στη θέση του «παθητικού αποδέκτη» που μελλοντικά θα είναι όλο και πιο εύκολο να μπαίνει στο ρόλο του θύματος.

Η ζημιά αυτή έχει πολλαπλές προεκτάσεις! Όταν κάποιος χάνει την αίσθηση αυτοαξίας του, αρχίζει αυτόματα να αποκτά μια διαστρεβλωμένη εικόνα για τις δυνατότητές του, για τη δυναμική που διαθέτει. Δυσκολεύεται να κάνει όνειρα, να θέσει στόχους, ενώ η αίσθηση της πιθανής αποτυχίας σε οτιδήποτε θελήσει να δοκιμάσει τον ακινητοποιεί πριν καν προσπαθήσει.

Είναι σημαντικό, λοιπόν, να αναγνωρίζουμε τους ανθρώπους γύρω μας που έχουν την τάση να μας υποβιβάζουν και να αρχίσουμε να αμυνόμαστε. Να αρχίσουμε να υπερασπιζόμαστε τον εαυτό μας, τις πεποιθήσεις, αλλά και τις επιλογές μας. Δεν πειράζει να διαφωνήσουμε ή ακόμα και να έρθουμε σε αντιπαράθεση.

Ωστόσο, αυτό πρέπει να γίνεται ισότιμα κι όχι μέσα από συμπεριφορές προσβολής, καυστικότητας ή κυνισμού. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να διαφοροποιηθεί, αλλά και να απαντήσει σε οποιονδήποτε θέλει να τον μειώσει ή να τον κάνει να αισθάνεται μειονεκτικά.

Οι σχέσεις που θα αντέξουν στο χρόνο είναι εκείνες που διαπνέονται από σεβασμό στην προσωπικότητα και διαφορετικότητα του άλλου. Στις σχέσεις μας θέλουμε να περνάμε καλά και να αισθανόμαστε καλά.

Αυτό συμβαίνει μόνο όταν νιώθουμε ότι μας περιβάλλει μια ατμόσφαιρα αμοιβαίας κατανόησης και ενθάρρυνσης. Δεν έχουμε ανάγκη από μικρότητες, πικρόχολα σχόλια ή ξεσπάσματα «ανωτερότητας» από τους άλλους.

Αυτά είναι, δυστυχώς,  δείγματα ότι οι άνθρωποι αυτοί έχουν αρκετά θέματα ακόμα να λύσουν με τον εαυτό τους και προβάλλουν τα δικά τους τρωτά σημεία στους άλλους μέσα από τις λέξεις και τις συμπεριφορές τους.

Δεν χρειάζεται να οικειοποιούμαστε και να παίρνουμε προσωπικά ό,τι μας λένε οι γύρω μας. Οφείλουμε να αξιολογούμε προσεκτικά το καθετί και να κρίνουμε μόνοι μας αν πρόκειται για προβολή ή αλήθεια, αν έρχεται το σχόλιο από ανθρώπους καλοπροαίρετους ή από εκείνους που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο είναι γεμάτοι από διάφορα κόμπλεξ.

Η αυτοπεποίθηση είναι το πιο σημαντικό στοιχείο που διαθέτουμε και για αυτό οφείλουμε να το προστατεύσουμε! Χωρίς αυτήν δεν μπορούμε να ενεργοποιήσουμε τα όνειρα και τις επιθυμίες μας και κινδυνεύουμε να γίνουμε υποτελείς σε οποιονδήποτε έχει την πρόθεση να μας αντιμετωπίζει χειριστικά και υποτιμητικά… Ένας άνθρωπος χωρίς αυτοπεποίθηση κινδυνεύει να μην ανακαλύψει ποτέ τη δύναμη και τον προορισμό του…