Όταν το “εγώ” εμποδίζει τη συνύπαρξη. Όταν το “εγώ” του άλλου ακυρώνει την ύπαρξή σου.

Σου έχει τύχει ποτέ να γνωρίσεις έναν άνθρωπο που σε έφτασε στο σημείο να φωνάζεις μέσα σου “γιατί;”, “δεν με νιώθει καθόλου;”, “δεν τον νοιάζει τίποτα;”. Σου έχει τύχει ποτέ να πέσεις θύμα ενός σκληροπυρηνικού εγωισμού, να βρίσκεις τοίχο απέναντί σου, να έχεις να αντιμετωπίσεις έναν άνθρωπο που το μόνο που τον απασχολεί είναι η πάρτη του;
Εγωισμός σύμφωνα με την ψυχολόγο Χρυσούλα Μαυράκη “είναι το να σκέφτεσαι μόνο τον εαυτό σου και να ενδιαφέρεσαι μόνο για το καλό και το συμφέρον το δικό σου αδιαφορώντας για τους άλλους”.

ΜΗΝ ΣΟΥ ΤΥΧΕΙ...
“Δεν είναι κακοί και προβληματικοί άνθρωποι, αλλά ανώριμοι. Είναι άνθρωποι οι οποίοι δεν έχουν μάθει το νόημα της αληθινής ζωής μέσα από την προσφορά και μέσα από τον σεβασμό στους άλλους ανθρώπους. Ο εγωισμός είναι χαρακτηριστικό της ανωριμότητας” τονίζει η κ.Μαυράκη.

Και αναρωτιέσαι, φρικάρεις... μα πως γίνεται να λέει πως με αγαπάει και να φέρεται έτσι; Κι όμως... “Οι εγωιστές είναι με όλους τους ανθρώπους εγωιστές. Και με αυτούς που αγαπάνε” διευκρινίζει η ψυχολόγος. Δεν κάνουν διακρίσεις. Ούτε βάζουν τις προτεραιότητες στις οποίες ελπίζεις ή αν θέλεις θεωρούσες δεδομένες. Η προτεραιότητά τους είναι μία και μόνο. Ο εαυτός τους. Από κει και πέρα το χάος!

ΑΝ ΣΟΥ ΤΥΧΕΙ... ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ
Προσπαθείς... “Θα πρέπει να του δώσεις να καταλάβει πόσο δυσάρεστο είναι αυτό που κάνει” προτείνει η κ. Μαυράκη “ακόμη και πληρώνοντάς τον με το ίδιο νόμισμα”.

“Πρέπει να του δείξεις ότι αν σκέφτεται μόνο τον εαυτό του γίνεται δυσάρεστος, μη αγαπητός και μη επιθυμητός. Πρέπει να περιφρουρούμε τον εαυτό μας από τέτοιου είδους σχέσεις. Δεν πρέπει να επιτρέπουμε στους εγωιστές να είναι κοντά μας και να ασκούν τον εγωισμό τους. Θα πρέπει να τους κάνουμε στην άκρη για να καταλάβουν ότι δεν βγαίνει πουθενά με αυτό που κάνουν”.

Και δεν βγαίνει. Πραγματικά δεν βγαίνει. Αγύριστα κεφάλια. Το “εγώ” ορθώνεται μπροστά σου και έρχεσαι αντιμέτωπη με το τέλος της λογικής. Αποκλείεται να παραδεχτεί ότι έκανε λάθος, αποκλείεται να ζητήσει συγνώμη, δεν καταλαβαίνει ότι όλα γίνονται όπως εκείνος θέλει, δεν παίζει να πάρει πρώτος τηλέφωνο μετά από έναν καυγά... Η αυτοκριτική, η προσωπική αξιολόγηση είναι χαρακτηριστικό ώριμων ανθρώπων κι αυτός δεν είναι. Τέλος!

ΑΝ ΕΙΣΑΙ ΕΣΥ Η ΕΓΩΙΣΤΡΙΑ
Αν κοιτάξεις λίγο αντικειμενικά τα πράγματα, τις καταστάσεις και όλα τα υπόλοιπα που συμβαίνουν γύρω σου και σου λένε οι φίλοι σου, αν για κάποιο λόγο υποψιάζεσαι ότι είσαι τελικά, θα πρέπει να ξέρεις ότι ο εγωισμός δεν έχει πλεονεκτήματα κι αυτό δεν το λέω εγώ αλλά η ειδικός. “Καλό κάνει ο εγωισμός μόνο στον εγωιστή γιατί αυτός περνάει καλά, ενώ οι άλλοι περνάνε άθλια”. Σαφές!

Αν υποψιάζεσαι ότι είσαι εγωίστρια, η ψυχολόγος έχει κάτι να σου πει. Για το καλό σου. Ξέρεις, μερικές φορές κατηγορούμε τον απέναντι για εγωισμό και τελικά βλέπουμε ότι εμείς είμαστε τελικά. Η αυτοκριτική μερικές φορές μπορεί να σε οδηγήσει σε συμπεράσματα που δεν περιμένεις. Αρκεί να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου...
“Θα πρέπει να σκεφτείς ότι “αγαπάμε τον εαυτό μας, αλλά όχι μόνο τον εαυτό μας. Αγαπάμε και τους άλλους σαν τον εαυτό μας”. Όταν λέμε να μην είμαστε εγωιστές δεν εννοούμε να μισούμε τον εαυτό μας, να τον ταλαιπωρούμε ή να τον υποβαθμίζουμε και να αγαπάμε τους άλλους. Τον εαυτό μας τον αγαπάμε και τον φροντίζουμε, αλλά δεν αγαπάμε ΜΟΝΟ τον εαυτό μας αδιαφορώντας για το πως νιώθει ο άλλος που είναι κοντά μας”.

Πρέπει να μπαίνουμε στα πατουσάκια του άλλου... Και στην τελική, δεν είναι ωραίο να κάνεις αυτό που δεν θέλεις να σου κάνουν.

Η ΜΟΙΡΑ ΤΟΥ ΕΓΩΙΣΤΗ
“Η απομόνωση, η μοναξιά, η αντιπάθεια. Τον εγωιστή δεν τον θέλει κανένας για παρέα και μένει μόνος και δυστυχισμένος. Κανείς δεν θέλει να είναι με έναν άνθρωπο 'παρτάκια'” σημειώνει η ψυχολόγος κ. Μαυράκη.
Και γιατί άλλωστε; Γιατί να είσαι με έναν άνθρωπο που δεν σε υπολογίζει; Που δεν τον απασχολεί καθόλου αν ταλαιπωρείσαι, πληγώνεσαι, δεν περνάς καλά;

ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΛΟΣ ΕΓΩΙΣΜΟΣ;
Όχι. Ο εγωισμός είναι αρνητική λέξη. Δεν έχει τίποτα θετικό μέσα της. Το “εγώ” διατάσει και αποφασίζει για τα πάντα. Είναι φασιστικό.
Θα μου πεις μερικές φορές χρειάζεται. Για να προστατέψεις τον εαυτό σου... Αυτό όμως δεν λέγεται εγωισμός. Ο εγωισμός δεν είναι μορφή άμυνας.

“Μορφή άμυνας και προστασίας δεν είναι να είσαι εγωιστής, είναι να μην κάνεις τον εαυτό σου σφουγγαρόπανο για να σκουπίσουν οι άλλοι τα πόδια τους. Δηλαδή το να σέβεσαι τον εαυτο σου, να διεκδικείς το δίκιο σου και τα θέλω σου, αυτό δεν σε κάνει εγωιστή. Ο εγωισμός είναι μορφή ανωριμότητας και ανασφάλειας. Ο εγωιστής θέλει να τοποθετεί τον εαυτό του στο κέντρο του κόσμου γιατί αισθάνεται ανασφαλής. Θέλει να εκεμεταλλεύεται τους πάντες και να κινούνται όλα γύρω του” διευκρινίζει η κ.Μαυράκη.

ΕΓΩΙΣΜΟΣ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ;
Όχι. Η αξιοπρέπεια είναι το τρέχον τέλειο άλλοθι του εγωιστή. Κατά τα άλλα καμία σχέση...
“Άλλο είμαι αξιοπρεπής κι άλλο είμαι εγωιστής. Στην έκφραση που λέμε “έχω κι εγώ τον εγωισμό μου” εννούμε την αξιοπρέπεια. Άλλο λοιπόν η αξιοπρέπεια, η αυτοεκτίμηση και η αυτοάμυνα που δεν επιτρέπω στους άλλους να με κάνουν ό, τι θέλουν -αυτό πρέπει να το έχουμε γιατί είναι υγιές- και άλλο το σκέφτομαι μόνο τον εαυτό μου και είμαι “παρτάκιας”. Αυτό δεν είναι καλό και το έχουν μονο οι ανώριμοι, οι ανασφαλείς και για αυτό γίνονται εγωκεντρικοί.

Βάζουν τον εαυτό τους στο κέντρο του κόσμου και θέλουν όλοι να τους κάνουν τα χατήρια. Το να μην έχεις αξιοπρέπεια είναι πρόβλημα, ενώ το να μην έχεις εγωισμό είναι καλό. Το να σκέφτεσαι τους άλλους όπως σκέφτεσαι τον εαυτό σου σημείνει ότι είσαι ένας ισορροπημένος και σοφός άνθρωπος. Το πρόβλημα ξεκινάει όταν σκέφτεσαι μόνο τον εαυτό σου ή όταν σκέφτεσαι μόνο τους άλλους”.

Των Ξένια Ιωάννου, Αγγελική Χριστοπούλου
Με την πολύτιμη συνεργασία της ψυχολόγου Χρυσούλας Μαυράκη

tlife.gr

Μια φορά και έναν καιρό ήταν ένας γίγαντας, ο οποίος είχε έναν ανθισμένο κήπο, όπου έπαιζαν τα παιδιά του χωριού.

Ο γίγαντας, όμως, ήταν πολύ εγωιστής και ήθελε τον κήπο αποκλειστικά για τον εαυτό του. Έχτισε, λοιπόν, μια μεγάλη μάντρα και απαγόρευσε στα παιδιά να μπαίνουν μέσα. Όταν έμεινε μόνος του και είδε τον κήπο μαραμένο, συνειδητοποίησε την απερισκεψία του και αναθεώρησε. Ο Oscar Wilde στο παραμύθι του «Ο εγωιστής γίγαντας» περιγράφει με απλοϊκό τρόπο την έννοια του εγωισμού. Αλήθεια, μήπως όλοι μας κάποιες φορές χτίζουμε μάντρες και στρεφόμαστε γύρω από τον εαυτό μας; Πώς θα ξεφύγουμε από τον εγωκεντρισμό μας και πώς θα συμβιβαστούμε με τις ανάγκες των άλλων;

Ο κόσμος περιστρέφεται γύρω μας

Όταν υιοθετούμε εγωιστική συμπεριφορά, βάζουμε σε πρώτη μοίρα το εγώ μας. Αγαπάμε υπέρμετρα τον εαυτό μας και ενδιαφερόμαστε αποκλειστικά και σε υπερβολικό βαθμό για τις δικές μας ανάγκες, το ατομικό μας συμφέρον και τα προσωπικά μας ενδιαφέροντα. Κάθε προσπάθειά μας αποσκοπεί μόνο στην ικανοποίηση των στόχων και των φιλοδοξιών μας και τις περισσότερες φορές αδιαφορούμε για τους συνανθρώπους μας. Η υπερβολική αυτοπεποίθηση μπορεί να ωθήσει στον εγωκεντρισμό και αυτό γιατί η εξωφρενική πίστη στον εαυτό μας μάς κάνει να θεωρούμε ότι είμαστε οι καλύτεροι και ότι μόνο εμείς αξίζουμε, με αποτέλεσμα να καταστρατηγούμε τα δικαιώματα των υπολοίπων.

Το εγωιστικό μας γονίδιο

Όπως όλα τα στοιχεία της προσωπικότητάς μας, έτσι και ο εγωισμός είναι γραμμένος στα γονίδιά μας. Η τάση να συμπεριφερόμαστε ναρκισσιστικά και αυτάρεσκα ως έναν βαθμό κληρονομείται. Όμως, το να οδηγούμαστε σε υπερβολές σχετίζεται περισσότερο με τα βιώματά μας και μάλιστα τα πρώιμα, δεδομένου ότι η προσωπικότητά μας αρχίζει να διαμορφώνεται ήδη από τη βρεφική ηλικία. Το περιβάλλον στο οποίο ζούμε και μεγαλώνουμε, οι σχέσεις με τους γονείς και τα αδέλφια μας, αλλά και το πλαίσιο του σχολείου συμβάλλουν σημαντικά στο αν μετέπειτα στη ζωή μας θα λειτουργούμε εγωιστικά ή όχι. Οι διάφορες καταστάσεις που βιώνουμε στην πορεία είναι πιθανό να μας κάνουν να αναθεωρήσουμε, ωστόσο δεν είναι αυτές που θα μας οδηγήσουν σε εγωιστική τάση.

Ο... άρρωστος εγωισμός

Ο εγωισμός δεν είναι πάντα κακός. Το να σκεφτόμαστε, να σεβόμαστε και να αγαπάμε τον εαυτό μας, να ικανοποιούμε τις ανάγκες και επιθυμίες μας και να διεκδικούμε όσα μας ανήκουν μέσα σε ένα κοινωνικά αποδεκτό όριο είναι θέμα επιβίωσης και θεωρείται απόλυτα υγιής μορφή εγωισμού. Όταν, όμως, δεν λαμβάνουμε υπόψη μας τις ανάγκες και τα συναισθήματα των άλλων, δεν συμβιβαζόμαστε ποτέ, συμπεριφερόμαστε αυταρχικά, γινόμαστε σκληροί και απάνθρωποι, έχουμε υπερβολικές απαιτήσεις από τους άλλους και προκαλούμε ενοχικά συναισθήματα με στόχο να προσελκύουμε τη μόνιμη προσοχή, τότε ο εγωισμός γίνεται παθολογικός και δημιουργεί προβλήματα. Δεν μας αφήνει να έχουμε υγιείς σχέσεις, αφού κάθε μας κίνηση συνοδεύεται από ανασφάλεια, αίσθημα κατωτερότητας, ζήλια, κτητικότητα, ανυπομονησία, έντονο ανταγωνισμό, αλλά και από μια γενικότερη τάση να εγκαταλείπουμε μπροστά στις δυσκολίες. Ο κακός εγωισμός μάς ωθεί να απαιτούμε συνεχώς αποδείξεις αγάπης και εκτίμησης και να επιζητούμε την αναγνώριση και την επιβεβαίωση.

Πώς θα γίνει προσόν

Μπορεί η αγγλίδα συγγραφέας Jane Austen να πίστευε ότι «… ο εγωισμός πρέπει πάντα να συγχωρείται, επειδή δεν υπάρχει ελπίδα θεραπείας», οι ειδικοί ωστόσο βεβαιώνουν ότι υπάρχουν τρόποι για να μετατρέψουμε τον εγωισμό σε προτέρημα. Το βασικότερο, αλλά και το πιο δύσκολο, είναι να αναγνωρίσουμε την εγωκεντρική μας τάση. Κάποιος ο οποίος είναι εγκλωβισμένος στον εγωισμό του (π.χ. πιστεύει ότι έχει πάντα δίκιο, δυσκολεύεται να παραδεχθεί τα λάθη του) δεν μπορεί να αντιληφθεί την υπερβολή στη συμπεριφορά του, μπορεί όμως να διαπιστώσει ότι ο εγωκεντρισμός του δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις του. Άπαξ και αναγνωρίσουμε την τάση αυτή, θα πρέπει κατ’ αρχάς να κατανοήσουμε από πού πηγάζει και ποιες είναι οι συνθήκες που την προκάλεσαν και έπειτα να προσπαθήσουμε να δούμε τα πράγματα με άλλη ματιά. Για παράδειγμα, αν είμαστε εγωιστές γιατί μας φρόντιζαν υπερβολικά στο σπίτι και είχαμε μάθει να έχουμε τα πάντα δικά μας, το να επιχειρήσουμε να γίνουμε αυτόνομοι και ανεξάρτητοι θα βοηθήσει να μη λειτουργούμε τόσο εγωκεντρικά και να σεβόμαστε τους άλλους. Είναι σημαντικό, επίσης, να μάθουμε να διαφωνούμε και να εκφράζουμε τη δυσαρέσκεια και τον θυμό μας την κατάλληλη στιγμή και με ήρεμο τρόπο.

Της Ναταλίς Κουτρούλη, MSc, ψυχολόγος υγείας, με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής.

Πηγή: vita.gr

Πολλές φορές αναρωτιόμαστε τι μπορεί να φταίει που οι σχέσεις μας δεν διαρκούν πολύ. Ψάχνουμε να βρούμε το φταίξιμο του άλλου για να νιώσουμε καλύτερα και να προστατεύσουμε το «Εγώ» μας από πόνο.

Το ερώτημα είναι αν γίνεται με αυτό τον τρόπο να συνειδητοποιήσουμε και το δικό μας μερίδιο ευθύνης. Τι κάναμε και τι δεν κάναμε για να σώσουμε αυτή τη σχέση. Αποφεύγουμε να παραδεχτούμε, να ομολογήσουμε στον εαυτό μας ακόμα τα δικά μας τρωτά σημεία και τις δικές μας λανθασμένες συμπεριφορές και αντιδράσεις.

Οι σχέσεις που κινδυνεύουν περισσότερο και πιο σύντομα να περάσουν την κρίση τους είναι εκείνες που βασίζονται στη ζήλεια, στον ανταγωνισμό, σε παιχνίδια ρόλων εξουσίας, σε κυριαρχικές και επιβλητικές συμπεριφορές, στην έλλειψη εμπιστοσύνης, σε περιορισμούς. Οι σύντροφοι έχουν την αίσθηση μέσα από όλα τα παραπάνω ότι βρίσκονται ο ένας απέναντι στον άλλο και όχι στην ίδια πλευρά. Φέρονται επικριτικά, υποτιμητικά, προσβλητικά και νοθεύουν με αυτό τον τρόπο οι ίδιοι τη σχέση τους.

Ο εγωισμός μας κάνει να διαστρεβλώνουμε όλα όσα βιώνουμε. Χάνουμε την όποια αντικειμενικότητα και διαύγεια σκέψης θα μπορούσαμε να είχαμε και φιλτράρουμε τα πάντα μέσα από ένα υπερδιογκωμένο «εγώ». Αυτό το άκαμπτο «εγώ» γίνεται εύθικτο, καχύποπτο, απαιτητικό, καταπιεστικό, αλλά και επιβλητικό. Αν δεν γίνουν και δεν εξελιχθούν τα πράγματα όπως θέλει το ίδιο, δεν είναι ικανοποιημένο και αρχίζει και φτιάχνει δικά του σενάρια, δικές του ερμηνείες. Ο εγωισμός δίνει τροφή για αρνητικές σκέψεις και αρνητικές συμπεριφορές.

Είναι αρκετά δύσκολο να συμβιώνεις με ανθρώπους που διατηρούν τον εγωισμό τους και τον προβάλλουν –συνειδητά ή μη- στην καθημερινότητά τους. Συνειδητοποιείς ότι δεν ικανοποιούνται με τίποτα από όσα εσύ μπορεί να τους προσφέρεις, δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν το θετικό, ενώ αν εντοπίσουν κάτι αρνητικό ή ένα λάθος το «χρησιμοποιούν» για να επιβεβαιώσουν το δικό τους τρόπο σκέψης. Σύμφωνα με τη δική τους κοσμοθεωρία για όλα φταίνε σχεδόν πάντα οι άλλοι, χωρίς να έχουν τη δεξιότητα να ασκήσουν τη δική τους αυτοκριτική. Είναι εύκολο για εκείνους να επικρίνουν και να καταδικάζουν τους άλλους μένοντας πιστοί στα δικά τους στερεότυπα.

Οι συζητήσεις με τους «εγωιστές» είναι «βασανιστικές» γιατί έχει κανείς την αίσθηση ότι δεν ακούν τον αντίλογο. Μοιάζουν να αρχίζουν και να ολοκληρώνουν το δικό τους μονόλογο, χωρίς να είσαι σίγουρος ότι μέτρησαν στη συζήτηση οι δικές σου απαντήσεις και τοποθετήσεις. Θέλουν να έχουν δίκιο. Είναι για αυτούς πολύ σημαντικό να δικαιώνονται στο τέλος. Μετράνε τα πράγματα σύμφωνα με τον άξονα «σωστό-λάθος». Δεν υπάρχει η εκδοχή να έχει ο καθένας τη δική του άποψη, η οποία αν και διαφορετική θα πρέπει να είναι σεβαστή. Αναρωτιέται κανείς αν αντέχουν να ακούσουν το διαφορετικό, το ξένο σε σχέση με τη δική τους νοοτροπία.

Τι μπορεί να κάνει κανείς σε τέτοιου είδους σχέσεις; Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις. Το στοιχείο του εγωισμού δεν μπορεί να μεταβληθεί παρά μόνο αν ο ίδιος ο άνθρωπος μετά από κάποιο βίωμα αφύπνισης θελήσει να το «δουλέψει». Σε αντίθετη περίπτωση, είναι αρκετά δύσκολο ως απίθανο να «νουθετήσουμε» κάποιον εγωιστή που ωστόσο αγαπάμε πολύ. Μόνο σε στιγμές ηρεμίας και θετικότητας είναι εφικτός ένας πιο ισότιμος διάλογος, τα αποτελέσματα του οποίου μπορεί να μη διαρκέσουν και πολύ.

Χρειάζεται υπομονή, επιμονή, επιδεξιότητα, ωριμότητα και αναγνώριση των σημείων εκείνων που αποτελούν για τον εγωιστή άνθρωπο αφορμές έκρηξης, ώστε να μπορέσουμε να συνυπάρξουμε όσο το δυνατό ομαλά με εκείνους που διέπονται από εγωιστικά γνωσιακά σχήματα.

Σίγουρα θα έχουν άλλα θετικά στοιχεία που μας κάνουν να αισθανόμαστε ότι αξίζει τον κόπο να παλέψουμε για τη σχέση μας μαζί τους. Αυτό, βέβαια, με την προϋπόθεση ότι δεν θα φτάσουμε εμείς στα πρόθυρα ψυχικής κατάρρευσης… Βοηθάμε και συνυπάρχουμε μέχρι εκεί που και εμείς ακόμα είμαστε και νιώθουμε «καλά» μαζί τους. Διαφορετικά η σχέση μας γίνεται μη υγιής και αυτοκαταστροφική...

 Η ΡΟΔΙΑΚΗ