Ο συγγενής καταρράκτης, που αποτελεί σημαντική αιτία τύφλωσης των παιδιών, εμφανίζεται είτε εκ γενετής, είτε λίγο μετά

Επιστήμονες από τις ΗΠΑ και την Κίνα ανέπτυξαν μια νέα αποτελεσματικότερη μέθοδο για την αντιμετώπιση του συγγενούς ή παιδικού καταρράκτη, η οποία βασίζεται στη χρήση βλαστικών κυττάρων του ίδιου του ασθενούς.

Η τεχνική, που -αντί να αντικαθιστά- αναγεννά τον φακό του ματιού, δοκιμάσθηκε με επιτυχία σε ζώα και μικρά παιδιά.΄Εχει, εκτός από βελτιωμένα αποτελέσματα, και λιγότερες παρενέργειες. Είναι η πρώτη φορά που αναγεννάται όλος ο φακός του ματιού. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα μέχρι σήμερα στο πεδίο της αναγεννητικής ιατρικής.

Ο συγγενής καταρράκτης, που αποτελεί σημαντική αιτία τύφλωσης των παιδιών, εμφανίζεται είτε εκ γενετής, είτε λίγο μετά. Η συμβατική θεραπεία του σήμερα γίνεται με την χειρουργική αφαίρεση του θολωμένου φακού του ματιού και την αντικατάστασή του με ένα τεχνητό φακό. Η μέθοδος αυτή όμως μπορεί να έχει παρενέργειες, όπως πρόκληση φλεγμονής, καταστροφή κυττάρων και παρατεταμένη διάρκεια ανάρρωσης.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Κανγκ Ζανγκ, διευθυντή του Ινστιτούτου Γενωμικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Σαν Ντιέγκο, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικο "Nature", απομόνωσαν ενδογενή επιθηλιακά βλαστικά και προγονικά κύτταρα του φακού. Στη συνέχεια, κάνοντας πολύ μικρότερη τομή από ό,τι με την παραδοσιακή μέθοδο (ενάμισι χιλιοστού αντί έξι), αφαίρεσαν χειρουργικά τον δυσλειτουργικό φακό και αναγέννησαν ένα νέο φακό σε πειραματόζωα (κουνέλια και μαϊμούδες), καθώς και σε 12 παιδιά ηλικίας έως δύο ετών.

Τα παιδιά ανάρρωσαν μέσα σε ένα μήνα, με λιγότερες επιπλοκές, ενώ η διαφάνεια του φακού τους βελτιώθηκε πολύ περισσότερο σε σχέση με 25 άλλα παιδιά που -για λόγους σύγκρισης- έκαναν τη συμβατική χειρουργική θεραπεία. Στα τελευταία, εμφανίστηκε συχνότερα μεταχειρουργική φλεγμονή, υπέρταση στο μάτι και νέα θόλωση του φακού του ματιού.

Η πρωτοποριακή τεχνική δοκιμάσθηκε αρχικά σε παιδιά, επειδή σε αυτά τα επιθηλιακά βλαστικά κύτταρά τους είναι πιο νεανικά και πιο ικανά να αναγεννήσουν τον φακό. Όμως οι ερευνητές δήλωσαν ότι ήδη προσπαθούν να εφαρμόσουν την αναγέννηση του φακού με βλαστοκύτταρα και στις πολύ πιο συχνές περιπτώσεις καταρράκτη προχωρημένης ηλικίας, την κύρια αιτία τύφλωσης διεθνώς (πάνω από το 50%) - κάτι που αναμένεται να είναι πιο δύσκολο.

Περισσότεροι από 20 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως είναι τυφλοί εξαιτίας του καταρράκτη. Παρά τις προόδους στη θεραπεία του καταρράκτη, αρκετοί ηλικιωμένοι δεν βλέπουν καλά μετά την επέμβαση και πρέπει να φοράνε γυαλιά για να οδηγήσουν ή να διαβάσουν ένα βιβλίο. Οι ερευνητές αισιοδοξούν ότι τα βλαστοκύτταρα μπορεί μελλοντικά να αξιοποιηθούν για τη θεραπεία και άλλων παθήσεων, όπως της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας και του γλαυκώματος.

Κερατοειδείς χιτώνες (και όχι μόνο) δημιουργήθηκαν στο εργαστήριο

Εξάλλου, σε μια συναφή εξέλιξη που θυμίζει επιστημονική φαντασία και δημοσιεύθηκε στο ίδιο περιοδικό, ερευνητές από την Ιαπωνία και τη Βρετανία με επικεφαλής τον Κότζι Νισίντα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Οζάκα, παρουσίασαν μια μέθοδο που χρησιμοποιεί επίσης βλαστοκύτταρα για να αναγεννήσει διαφόρους τύπους ιστού των ματιών (κερατοειδικού χιτώνα, επιπεφυκότα, φακου και αμφιβληστροειδούς). Στην ουσία, αναδημιουργήθηκαν μάτια στο εργαστήριο, έτοιμα προς μεταμόσχευση.

Οι δοκιμές σε τυφλά ζώα με κερατοειδική τύφλωση έδειξαν ότι ήταν δυνατό να αποκατασταθεί η όρασή τους. Οι ερευνητές πήραν επιθηλιακά κύτταρα κερατοειδούς από ανθρώπους ασθενείς, τα καλλιέργησαν στο εργαστήριο και τα μεταμόσχευσαν στα μάτια τυφλών κουνελιών, αναγεννώντας έτσι το μπροστινό μέρος του ματιού των ζώων.

Η τεχνική δίνει ελπίδες για μελλοντικές μεταμοσχεύσεις ματιών, που δεν θα απορρίπτονται από το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς. Οι ερευνητές θεωρούν ότι άνοιξε ο δρόμος για να κάνουν κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους, με στόχο να αποκαταστήσουν την όρασή τους. Όμως, θα απαιτηθούν αρκετά χρόνια και αν ποτέ αναπτυχθεί όντως μια τέτοια αναγεννητική θεραπεία, αναμένεται να είναι πολύ ακριβή.

protothema.gr

Για πρώτη φορά πιθανολογείται ότι η αιτία που μερικές γυναίκες κάνουν συνέχεια αποβολές, όταν μένουν έγκυες, βρίσκεται στην έλλειψη βλαστικών κυττάρων στη μήτρα τους, σύμφωνα με βρετανούς επιστήμονες.

Οι ερευνητές των Σχολών Ιατρικής και Βιολογίας του Πανεπιστημίου του Γουόργουικ, με επικεφαλής τον καθηγητή μαιευτικής και γυναικολογίας Γιαν Μπρόζενς, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό βιολογίας "Stem Cells", δήλωσαν ότι θα επιχειρήσουν πλέον να αναπτύξουν μια νέα θεραπεία, με βάση τα ευρήματά τους.

Περίπου μία στις πέντε κυήσεις καταλήγει σε αποβολή, ενώ μία στις 100 γυναίκες εμφανίζει τουλάχιστον τρεις διαδοχικές αποβολές.

Η έλλειψη βλαστικών κυττάρων στην μήτρα μπορεί να οδηγεί στην πρόωρη γήρανσή της και στην αποτυχία της εγκυμοσύνης. Οι επιστήμονες θα προσπαθήσουν να βρουν λύση στο πρόβλημα, βελτιώνοντας τον αριθμό και την λειτουργία των βλαστοκυττάρων.

skai.gr

Επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Γενεύης στην Ελβετία – μεταξύ των οποίων ο διακεκριμένος καθηγητής γενετικής Εμμανουήλ Δερμιτζάκης- έριξαν για πρώτη φορά φως στους μηχανισμούς μέσω των οποίων γεννιούνται νέα εγκεφαλικά κύτταρα (νευρώνες) από βλαστικά κύτταρα του εγκεφάλου.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον νευροεπιστήμονα Ντενί Ζαμποντόν του Τμήματος Βασικών Νευροεπιστημών της Ιατρικής Σχολής, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Science", ανέπτυξαν μια νέα τεχνολογία με την ονομασία FlashTag, η οποία καθιστά δυνατή την παρακολούθηση των νευρώνων, καθώς γεννιούνται.

Η δυνατότητα αυτή επέτρεψε στους επιστήμονες να απομονώσουν και να παρατηρήσουν επιμέρους νευρώνες σε πραγματικό χρόνο, ακριβώς τη στιγμή που δημιουργούνται. Αυτό βοήθησε επίσης τους ερευνητές να αποκωδικοποιήσουν για πρώτη φορά τον βασικό γενετικό κώδικα που επιτρέπει την κατασκευή ενός νευρώνα.

Η ανακάλυψη αυτή όχι μόνο διευρύνει την κατανόηση του πώς αναπτύσσεται ο εγκέφαλος, αλλά -το κυριότερο- ανοίγει το δρόμο για να χρησιμοποιηθεί αυτός ο γενετικός κώδικας, προκειμένου στο μέλλον να δημιουργηθούν νευρώνες από βλαστικά κύτταρα. Έτσι, όχι μόνο θα κατανοηθούν καλύτερα οι διάφορες νευρολογικές παθήσεις (αυτισμός, σχιζοφρένεια κ.α.), αλλά πιθανώς ανοίγουν και νέες προοπτικές για τη θεραπεία τους.

Ο εγκέφαλος διαθέτει πολλά διαφορετικά είδη νευρώνων, το καθένα με τη δική του ξεχωριστή γενετική «υπογραφή», η οποία καθορίζει και την αντίστοιχη εξειδίκευση και λειτουργία του. Όλοι οι νευρώνες προέρχονται από προγονικά βλαστικού τύπου κύτταρα.

Με την τεχνική FlashTag, κάθε φορά που ένα βλαστικό κύτταρο γεννά ένα νευρώνα, αυτός αμέσως καθίσταται ορατός χάρη σε ένα φωσφορίζοντα δείκτη. Οι επιστήμονες, στη συνέχεια, μπορούν να παρακολουθούν καθένα ξεχωριστό νευρώνα και να βλέπουν ποιά γονίδια ενεργοποιούνται (εκφράζονται) τις πρώτες ώρες μετά τη δημιουργία του. Επίσης, στη συνέχεια, είναι σε θέση να καταγράφουν τις εξελικτικές αλλαγές που συμβαίνουν σε βάθος χρόνου στη γονιδιακή έκφραση κάθε νευρώνα.

«Μέχρι τώρα είχαμε μόνο λίγες φωτογραφίες με τις οποίες έπρεπε να ανακατασκευάσουμε την ιστορία των νευρώνων, πράγμα που άφηνε μεγάλα περιθώρια για εικασίες. Χάρη στο FlashTag, έχουμε πλέον μια κανονική γενετική ταινία να ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας», δήλωσε ο Ζαμποντόν.

Δοκιμάζοντας την τεχνική στον εγκεφαλικό φλοιό ποντικιών, οι επιστήμονες εντόπισαν τα γονίδια-κλειδιά για την ανάπτυξη των νευρώνων. Ορισμένα από αυτά τα γονίδια φαίνεται να εμπλέκονται στις νευροαναπτυξιακές και νευροεκφυλιστικές παθήσεις, οι οποίες μπορεί να εμφανιστούν πολλά χρόνια μετά τη γέννηση των νευρώνων.

Οι ερευνητές δεν αποκλείουν να υπάρχει ήδη μια γενετική προδιάθεση στους νευρώνες, οι οποίοι αργότερα θα δυσλειτουργήσουν, υπό την επήρεια και περιβαλλοντικών παραγόντων. Γι' αυτό, θα αναζητήσουν πιθανές πρώιμες ενδείξεις ανωμαλίας και μελλοντικών παθήσεων στους νεογέννητους νευρώνες, τώρα πια που τους έχουν «βάλει στο μάτι» κυριολεκτικά.

Ήδη, γνωρίζοντας τον γενετικό κώδικα των νευρώνων, προχώρησαν δοκιμαστικά στην τροποποίηση (αλλαγή έκφρασης) ορισμένων γονιδίων, επεμβαίνοντας έτσι στο «σενάριο» ανάπτυξης των εγκεφαλικών κυττάρων και επιταχύνοντας την ανάπτυξή τους.

Μάλιστα οι ερευνητές δημιούργησαν μια ιστοσελίδα, ώστε και άλλοι επιστήμονες να χρησιμοποιήσουν ελεύθερα το νέο εργαλείο FlashTag, λαμβάνοντας υπόψη ότι το ανθρώπινο γονιδίωμα περιεχει περίπου 20.000 γονίδια και κάθε μία ερευνητική ομάδα δεν μπορεί να εστιαστεί παρά σε μερικά μόνο από αυτά κάθε φορά.

Από το ΑΠΕ-ΜΠΕ