Παγκοσμιοποίηση. Μία έννοια που το ευρύ κοινό παρερμηνεύει ως μία κοινωνικό-πολιτική κατάσταση ή οικονομικό μοντέλο το οποίο κυριαρχεί στον πλανήτη και μέσα στο οποίο δραστηριοποιούνται κυβερνήσεις, οργανισμοί, κοινωνικές ομάδες και επιχειρήσεις.

Η πραγματική έννοια της Παγκοσμιοποίησης είναι η διαδικασία αλληλεπίδρασης και σύγκλισης μεταξύ κοινωνιών, επιχειρήσεων και εθνικών κυβερνήσεων. Είναι μία διαρκής διαδικασία, καθοδηγούμενη από το διεθνές εμπόριο και τις διεθνείς επενδύσεις, υποβοηθούμενη από την συνεχώς εξελισσόμενη τεχνολογία μετάδοσης πληροφοριών.

Μέσα στο πλέγμα της παγκοσμιοποίησης, από τις αρχές του αιώνα μας, βιώνουμε αρκετές δυσάρεστες κοινωνικό-οικονομικές καταστάσεις. Θα αναφέρουμε δύο τρανταχτά δεδομένα αυτών των δυσάρεστων καταστάσεων που υποχρεωθήκαμε να βιώσουμε ως Ελληνική αλλά και Ευρωπαϊκή κοινωνία.

Πρώτο δεδομένο είναι το ξέσπασμα μεγάλων προβλημάτων στην αγορά στεγαστικών δανείων χαμηλής εξασφάλισης των Η.Π.Α., το οποίο οδήγησε στη σημερινή δεινή οικονομική κατάσταση της Εθνικής μας οικονομίας και της Ελληνικής κοινωνίας. Η γενεσιουργός χώρα της Διεθνούς Χρηματοπιστωτικής Κρίσης του 2007 είναι οι Η.Π.Α. και προκάλεσε μια ισχυρή αλυσιδωτή αντίδραση στο Ευρωπαϊκό τραπεζικό και κτηματομεσιτικό σύστημα. Αυτή η κατάσταση, διόγκωσε σε τεράστιο βαθμό τα γνωστά σε όλους μας προβλήματα των Ελληνικών νοικοκυριών, εκτινάσσοντας το Εθνικό μας χρέος.

Παράλληλα με την οικονομική ύφεση που βιώνει η Ελληνική κοινωνία εμφανίζεται, το 2014, μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα από την εμπόλεμη περιοχή της εγγύς Ανατολής προς την Ευρωπαϊκή Δύση. Το ζενίθ των μεταναστευτικών ροών που διέρχεται από Ελληνικού εδάφους είτε βιώνουμε σήμερα, είτε θα βιώσουμε στο μέλλον. Ουδείς γνωρίζει.

Το δεύτερο δεδομένο που πρέπει να πάρουμε υπ' όψιν είναι η αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) να σχεδιάσει και να εφαρμόσει μια ενιαία και αδιαίρετη Ευρωπαϊκή στρατηγική για την αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος.

Δυστυχώς, είναι πλέον διακριτό δια γυμνού οφθαλμού, πως τα νεότερα κράτη μέλη της Ε.Ε. προτάσσουν εθνικές πολιτικές έναντι των αντίστοιχων εταιρικών. Αδιαφορούν όμως, πλήρως για τις εκκωφαντικές προσκρούσεις των πρακτικών τους επάνω στον ακρογωνιαίο λίθο του Ευρωπαϊκού οικοδομήματος, τα ανθρώπινα δικαιώματα. Έτσι, αυτά τα κράτη, ενώ αντλούν διεθνές κύρος εκ της ιδιότητας τους ως κράτους μέλους, συμβάλουν στην αποδόμηση των αρχών της ίδιας της Ε.Ε. υποτιμώντας όχι μόνο την διαπραγματευτική της ιδιότητα στο διεθνές οικονομικό-πολιτικό στερέωμα, αλλά και των ιδίων. Ατράνταχτη διπλωματική «τρίπλα» αποτελούν οι πρόσφατες συζητήσεις για το BREXIT, το οποίο αντέστρεψε την άκρως αβάσιμη και παράτυπη πρόταση ορισμένων κρατών για GREXIT.

Εν μέσω λοιπόν μίας οικονομικής ύφεσης που βιώνουμε, με υπαιτιότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος των Η.Π.Α., εν μέσω μίας συνεχούς υποτίμησης της διαπραγματευτικής φερεγγυότητας της Ευρώπης σε θέματα οικονομίας και κοινωνικής πολιτικής, διεξάγονται οι διαπραγματεύσεις μιας νέας διατλαντικής συμφωνίας με την ονομασία «Εταιρική Σχέση Διατλαντικού Εμπορίου και Επενδύσεων» (Transatlantic Trade and Investment Partnership – TTIP).

Η ΤΤΙΡ είναι μία προτεινόμενη συμφωνία μεταξύ της Ε.Ε. και των Η.Π.Α.. Αποσκοπεί στην προαγωγή του εμπορίου και την πολύπλευρη οικονομική ανάπτυξη. Βρίσκεται σε συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις και αποτελείται από τρεις κύριους τομείς. Την πρόσβαση στην αγορά, ειδικές ρυθμίσεις διεθνούς εμπορίου και τους ευρύτερους κανόνες, αρχές και τρόπους συνεργασίας μεταξύ Ε.Ε. και Η.Π.Α.

Σύμφωνα με δηλώσεις του JohnHilary* «Πρόκειται για μία διαδικασία διαπραγμάτευσης μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης που διεξάγεται σε άκρα μυστικότητα. Ουσιαστικά επιδίωξη είναι η θεμελίωση νέων δικαιωμάτων στην Ευρώπη για τις αμερικανικές εταιρείες. Η TTIP ως εκ τούτου δεν αποτελεί απλά μία νέα συμφωνία αλλά θα αποτελέσει το πρότυπο για μελλοντικές παρόμοιες συμφωνίες που απορυθμίζουν το θεσμικό ευρωπαϊκό πλαίσιο σε ένα μεγάλο εύρος κοινωνικών θεμάτων και κλάδων της οικονομίας».

Έντονες αντιδράσεις έχουν εκφραστεί ήδη από ευρύτατους ακαδημαϊκούς και πολιτικούς κύκλους όσον αφορά τις διοικητικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις αυτής της συμφωνίας εμπορίου. Εγείρονται θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας αφού νομιμοποιεί τη χρήση χημικών ουσιών στη διατροφική αλυσίδα που έχουν απαγορευθεί στην Ε.Ε.**. Θίγονται θεμελιώδη εργασιακά και επιστημονικά δικαιώματα. Ακόμα, ο δημόσιος χαρακτήρας των παραλιών και της θάλασσας είναι θέμα υπό διαπραγμάτευση.

Εξέχουσας σημασίας είναι και η πιθανότητα αφαίρεσης θεμελιακών δημοκρατικών δικαιωμάτων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.). Εφόσον υπογραφεί η TTIP, πιθανότατα θα αφαιρεθεί εμμέσως από τους Ο.Τ.Α. η δυνατότητα ελέγχου και παρέμβασης στους χώρους ευθύνης τους. Πιο συγκεκριμένα, αν με απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου έχει χαρακτηριστεί κάποια περιοχή προστατευόμενη ή συγκεκριμένης αρχιτεκτονικής λόγου χάρη, μία εταιρία Αμερικανικών συμφερόντων μπορεί ακόμα και να αποχαρακτηρίσει περιοχές επενδυτικού ενδιαφέροντος ή και να ακυρώσει τις αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, βασιζόμενη σε άρθρα και κανόνες της ΤΤΙΡ.

Ανακεφαλαιώνοντας:

HTTIP θα είναι καθοριστική για το ρόλο της Τ.Α., ιδιαίτερα στους τομείς των υπηρεσιών, της εργασίας, των προμηθειών και της λήψης αποφάσεων.
Το περιεχόμενο της TTIP πρέπει να δοθεί στη δημοσιότητα και σε δημόσια διαβούλευση πριν από την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων.
Πρέπει να προστατευθούν και να βελτιωθούν οι ρυθμιστικοί κανόνες που αφορούν τα τρόφιμα, την περιβαλλοντική προστασία και την εργασία στην Ε.Ε. και είναι αναβαθμισμένοι σε σχέση με τα ισχύοντα στις Η.Π.Α.
Άλλες δύο διεθνείς συμφωνίες, οι οποίες υπονομεύουν το δημοκρατικό ρόλο των Ο.Τ.Α. και είναι κοινωνικά και οικονομικά επιβλαβείς, είναι η Συνολική Οικονομική και Εμπορική Συμφωνία (ComprehensiveEconomicandTradeAgreement – CETA) μεταξύ Ε.Ε. και Καναδά, και η Εμπορική Συμφωνία Υπηρεσιών (TheTradeinServicesAgreement – TiSA) κυρίως μεταξύ Η.Π.Α., Ε.Ε. και Αυστραλίας όπως και άλλων 20 κρατών μελών του Οργανισμού Παγκόσμιου Εμπορίου (WorldTradeOrganisation – WTO). Πρέπει να τονιστεί πως η TiSA απελευθερώνει τις εμπορικές συναλλαγές μεταξύ άλλων και της Ε.Ε. με, το Ισραήλ, το Πακιστάν, την Τουρκία και τη Δημοκρατία της Κίνας.

Η μεν CETA, είναι ουσιαστικά μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ Καναδά και Ε.Ε.. Για την υπογραφή της συμφωνίας είναι απαραίτητη η έγκριση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Βασική προϋπόθεση για την εφαρμογή της είναι η ομόφωνη αποδοχή όλων των κρατών μελών της Ε.Ε.. Εφόσον εγκριθεί, καταργεί το 98% των τιμολογίων μεταξύ Καναδά και Ε.Ε.

Η δε TiSA, αφορά το άνοιγμα των αγορών και δημιουργία νέων κανόνων στους τομείς αδειοδότησης χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, τηλεπικοινωνιών, ηλεκτρονικού εμπορίου, θαλάσσιων μεταφορών, όπως και την προσωρινή μετακίνηση επαγγελματιών στο εξωτερικό για την παροχή υπηρεσιών. Η συμφωνία βρίσκεται στο στάδιο των τελικών διαπραγματεύσεων.

Έχοντας υπ' όψιν τα δύο προαναφερθέντα δεδομένα:

Τις επιπτώσεις της κατάρρευσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος των Η.Π.Α. στην Ελληνική και Ευρωπαϊκή οικονομία.
Τη συνεχή υποτίμηση της διαπραγματευτικής φερεγγυότητας της Ευρώπης σε θέματα οικονομίας και κοινωνικής πολιτικής.
Θεωρούμε επιβεβλημένη την τοποθέτηση του Δημοτικού Συμβουλίου Κω σε ζωτικά θέματα που χρήζουν άμεσης παρέμβασης όπως:

Την προστασία της δημόσιας υγείας.
Την προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων της περιοχής ευθύνης του Δήμου μας.
Την περιφρούρηση των εργασιακών και παραγωγικών δικαιωμάτων του πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα της τοπικής μας οικονομίας.
Τη διατήρηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων ελέγχου και παρεμβάσεων του Δήμου Κω στις ζώνες ευθύνης του.
Τη διαφύλαξη ενός αρραγούς κοινωνικού ιστού.
Την συντήρηση της πολιτισμικής μας κληρονομιάς.
Προτείνουμε την ανακήρυξη του Δήμου Κω ως «TTIP/CETA/TiSA Ελεύθερη Ζώνη» και τη μελέτη των συμπερασμάτων της 1ης Πανευρωπαϊκής Συνδιάσκεψης Τοπικών Αρχών και Δήμων της Ευρώπης, που λαμβάνει μέρος 21 και 22 Απριλίου, στη Βαρκελώνη, με θέμα τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Αυτοδιοικητικού Δικτύου ΤΤΙΡ / CETA / TISAFREEZONES.

Γιώργος Θεοφιλίδης

Πτυχιούχος Οικονομολόγος

Κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών Ευρωπαϊκής Δημόσιας Πολιτικής

Υπεύθυνος τομέα Οικονομικών, Αειφόρου Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος, Πρωτογενούς Τομέα & Μεταποίησης της Δημοτικής Παράταξης ΟΡΑΜΑ Κίνημα Πολιτών Νήσου Κω

*Επίτιμος καθηγητής της σχολής Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Νόττινχαμ και Εκτελεστικός Διευθυντής της οργάνωσης «WaronWant».

**πχ. Διένεξη Ορμονών Βόειου Κρέατος (BeefHormoneDispute)

Μεγάλες διαστάσεις έχει πάρει, και δικαιολογημένα, η συζήτηση των τελευταίων ημερών για τις δηλώσεις του υπουργού οικονομικών περί κατάργησης του ειδικού καθεστώτος μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ που ισχύει στα νησιά του Αιγαίου και δευτερευόντως για την επιστροφή του αυξημένου ΦΠΑ στους μόνιμους κατοίκους των νησιών.

Ο υπουργός οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης, αναφερόμενος στις ασφυκτικές πιέσεις των δανειστών επί του θέματος, τις απέδωσε, χαριτολογώντας θέλω να πιστεύω, στη σφαίρα της ψυχιατρικής, ως παράλογες.

Το κυρίαρχο θέμα που εγείρεται είναι αυτό της νησιωτικότητας. Πραγματικά, έχουν κατανοήσει οι εταίροι μας τι σημαίνει νησιωτικότητα; Δεν θέλουν να το κατανοήσουν ή δεν μπορούν; Προφανώς οι διαφορές για τα κοινωνικό–οικονομικά κριτήρια των νησιών μας αγνοούνται ή αδυνατεί να τα κατανοήσει η συντριπτική πλειοψηφία των κρατών μελών της Ε.Ε. λόγο της ηπειρωτικότητας που χαρακτηρίζει τα εδάφη τους. Απορίας άξιον είναι το γεγονός ότι από την περίοδο 1979 -1981, όταν η Ελλάδα προσχώρησε στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες, μέχρι το 2012 δεν υπήρχε ούτε στην Ελλάδα, θεσμοθέτηση της νησιωτικότητας.
Έτσι φτάσαμε στο 2013, οπότε με το νόμο Ν.4150/2013 ψηφίζεται η περίφημη Ρήτρα Νησιωτικότητας που προβλέπει ότι κάθε νομοσχέδιο που έρχεται προς ψήφιση στη Βουλή θα πρέπει να αξιολογείται, ως προς τις επιπτώσεις του στις νησιωτικές περιοχές, και να υπάρχουν οι ανάλογες αντισταθμιστικές ενέργειες ή παρεμβάσεις.
Ποιο είναι το αποτέλεσμα από το 2013 μέχρι σήμερα; Υπάρχει θεσμική κατοχύρωση της ρήτρας νησιωτικότητας στο επίπεδο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου;
Υπάρχει ένα σχέδιο ευρωπαϊκής πολιτικής συνοχής και αναπτυξιακής στρατηγικής που να λαμβάνει υπόψη τη διαφορετικότητα των νησιών; Από ότι φαίνεται μέχρι σήμερα δεν υπάρχει. Έτσι αδυνατεί και η σημερινή κυβέρνηση να αντιταχθεί ουσιαστικά στην κατάργηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου.
Τι κάνουμε λοιπόν; Μα τι άλλο πέραν της χρησιμοποίησης των «όπλων» που μας προσφέρει ο Καλλικράτης! Τα «όπλα» αυτά είναι εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι Δήμοι της χώρας ώστε να χαράξουν και να ασκήσουν πολιτικές ανάπτυξης στις νησιωτικές περιοχές. Χαρακτηριστικά αναφέρω το άρθρο 208 του N. 3852/2010 (ΦΕΚ 87 Α/7-6-2010): Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα «Καλλικράτης», που αφορά το Ερευνητικό Ινστιτούτο Νησιωτικής Πολιτικής και που έχει ως ειδικούς σκοπούς την έρευνα και την εκπόνηση μελετών για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη των νησιωτικών περιοχών.

Πέραν αυτού του σοβαρού εργαλείου, όπως και άλλων, που δίνει απλόχερα ο «Καλλικράτης» στους δήμους ώστε να τεκμηριώσουν και να ισχυροποιήσουν τις θέσεις τους, είναι μείζονος σημασίας η εντατικότερη συνεργασία των Δήμων και Κοινοτήτων με τους Ευρωπαϊκούς Θεσμούς για την κατανόηση, τον προγραμματισμό και αποτελεσματική συνεργασία σε θέματα νησιωτικής πολιτικής. Έτσι ισχυροποιείται η αυτοδιοίκηση και η προάσπιση του κοινού συμφέροντος των δημοτών.

Γιώργος Θεοφιλίδης
Οικονομολόγος
Συντονιστής τομέα Οικονομικών, Αειφόρου Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος,
Πρωτογενούς Τομέα & Μεταποίησης
της Δημοτικής Παράταξης Όραμα Κίνημα Πολιτών Κω