Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση έχει συμβάλει στην ευόδωση μιας ελπίδας αιώνων για ειρήνη στην Ευρώπη, αφότου οι ανεξέλεγκτοι εθνικισμοί και άλλες ακραίες ιδεολογίες την οδήγησαν στη βαρβαρότητα των δύο παγκόσμιων πολέμων. Ακόμη και σήμερα, δεν μπορούμε και δεν πρέπει να θεωρούμε την ειρήνη και την ελευθερία, την ευημερία και την ευδαιμονία ως δεδομένα αγαθά. Είναι επιτακτική ανάγκη να συμμετάσχουμε όλοι, ενεργώς, στη μεγάλη ιδέα μιας ειρηνικής και ενοποιημένης Ευρώπης.

Οι εκλογές του 2019 έχουν ιδιαίτερη σημασία: Είστε εσείς, οι Ευρωπαίοι πολίτες, που θα αποφασίσετε ποια πορεία θα ακολουθήσει η Ευρωπαϊκή Ενωση. Εμείς, οι αρχηγοί των κρατών της Βουλγαρίας, της Τσεχίας, της Γερμανίας, της Εσθονίας, της Ιρλανδίας, της Ελλάδας, της Γαλλίας, της Κροατίας, της Ιταλίας, της Κύπρου, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Ουγγαρίας, της Μάλτας, της Αυστρίας, της Πολωνίας, της Πορτογαλίας, της Ρουμανίας, της Σλοβενίας, της Σλοβακίας και της Φινλανδίας, καλούμε όλους τους Ευρωπαίους πολίτες, που έχουν δικαίωμα ψήφου, να συμμετάσχουν στις εκλογές για την ανάδειξη των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στα τέλη Μαΐου 2019.

Οι λαοί της Ευρώπης έχουν ενωθεί, με τη δική τους ελεύθερη βούληση, στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία βασίζεται στις αρχές της ελευθερίας, της ισότητας, της αλληλεγγύης, της δημοκρατίας, της δικαιοσύνης και της εμπιστοσύνης, εντός και μεταξύ των μελών της. Μια Ενωση χωρίς προηγούμενο στην ιστορία της Ευρώπης. Στην Ευρωπαϊκή μας Ενωση, τα εκλεγμένα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, μαζί με το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης –δηλαδή οι κυβερνήσεις όλων των κρατών-μελών– αποφασίζουν ως προς το ποιοι κανόνες θα πρέπει να εφαρμόζονται στην Ευρώπη και πώς πρέπει να δαπανάται ο προϋπολογισμός της Ευρώπης.

Είμαστε όλοι Ευρωπαίοι: Για πολλούς ανθρώπους στην Ευρώπη, ιδίως μεταξύ της νέας γενιάς, η ευρωπαϊκή ιθαγένεια έχει καταστεί δεύτερη φύση. Δεν αποτελεί αντίφαση το ότι μπορεί να αγαπούν το χωριό τους, την πόλη τους, την περιοχή τους ή το έθνος τους και, ταυτόχρονα, να είναι αφοσιωμένοι Ευρωπαίοι.

Η Ευρώπη μας είναι ικανή να αντιμετωπίσει ενωμένη τις προκλήσεις: Τους τελευταίους μήνες, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, η Ευρωπαϊκή Eνωση αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις. Είναι η πρώτη φορά από την έναρξη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης που κάποιοι συζητούν την ανατροπή ενός ή περισσότερων βημάτων της ολοκλήρωσης, όπως η ελεύθερη κυκλοφορία ή η κατάργηση κοινών θεσμών. Είναι η πρώτη φορά που κράτος-μέλος εκφράζει την πρόθεσή του να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Παράλληλα, άλλες φωνές ζητούν μεγαλύτερη ενδυνάμωση της ολοκλήρωσης της Ευρωπαϊκής Ενωσης ή της Ευρωζώνης ή ζητούν μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων.

Οι απόψεις για τα θέματα αυτά μπορεί να διαφέρουν μεταξύ των πολιτών και των κυβερνήσεων των κρατών-μελών, καθώς και μεταξύ ημών, των αρχηγών των κρατών-μελών. Ωστόσο, όλοι συμφωνούμε ότι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και ενότητα είναι αναγκαίες και ότι θέλουμε να προωθήσουμε την Ευρώπη ως Ενωση. Μόνο μια ισχυρή κοινότητα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις παγκόσμιες προκλήσεις της εποχής μας. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, της τρομοκρατίας, της οικονομικής παγκοσμιοποίησης και της μετανάστευσης δεν σταματούν σε εθνικά σύνορα. Θα καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις αυτές με επιτυχία και να συνεχίσουμε στον δρόμο προς την οικονομική και κοινωνική ενσωμάτωση και ανάπτυξη μόνον εάν εργασθούμε μαζί ως ισότιμοι εταίροι σε θεσμικό επίπεδο.

Θέλουμε μια ισχυρή και ολοκληρωμένη Ευρώπη: Χρειαζόμαστε, λοιπόν, μια ισχυρή Ευρωπαϊκή Eνωση, μια Eνωση που έχει κοινούς θεσμούς, μια Eνωση που συνεχώς αξιολογεί το έργο της με κριτικό πνεύμα και έχει την ικανότητα να μεταρρυθμίζει την οντότητά της, μια Eνωση που στηρίζεται στους πολίτες της και στα κράτη-μέλη της, ως ζωτικής σημασίας βάση.

Αυτή η Ευρώπη έχει ανάγκη από μια δυναμική πολιτική συζήτηση για την καλύτερη πορεία προς το μέλλον, με αφετηρία τη Διακήρυξη της Ρώμης, της 25ης Μαρτίου 2017. Η Ευρώπη είναι σε θέση να αντέξει ένα πολύ ευρύ φάσμα απόψεων και ιδεών. Δεν πρέπει όμως να υπάρξει επιστροφή σε μια Ευρώπη στην οποία οι χώρες δεν είναι πλέον ισότιμοι εταίροι αλλά αντίπαλοι.

Η ενωμένη Ευρώπη μας χρειάζεται την ισχυρή ψήφο των πολιτών της: Για τον λόγο αυτό, σας καλούμε να ασκήσετε το δικαίωμα ψήφου σας. Είναι το κοινό μας ευρωπαϊκό μέλλον αυτό για το οποίο ψηφίζουμε.

Σε λιγότερο από 2 μήνες καλούμαστε να αποφασίσουμε για την Ευρώπη που θέλουμε, χωρίς ωστόσο να έχουν δοθεί σαφείς απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα που τίθενται σε κάθε σχετική συζήτηση, από άτομα μάλιστα όλων των ηλικιών.

Τι είναι η Ευρώπη ; Ποιος την κυβερνάει ;

Ίσως αξίζει να ανατρέξουμε στο έτος 1995 στα λόγια μιας αδιαμφισβήτητα εμβληματικής πολιτικής προσωπικότητας αυτής του κ. Ανδρέα Παπανδρέου όταν ο ίδιος με φόντο τη σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ευρισκόμενος σε στιγμή έντονης συναισθηματικής φόρτισης, μετά το πέρας της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. στις Κάννες, εξέφρασε μεταξύ άλλων τα ίδια με σήμερα ερωτήματα, δίνοντας όμως και μια προφητική (?) απάντηση.

«… Τι είναι η Ευρώπη; Ποιος την κυβερνάει; Τι ρόλο παίζουμε πλέον εμείς οι κυβερνήσεις;…» ξεκινώντας κάπως έτσι την ομιλία του, τόνισε τα καίρια αυτά ερωτήματα. «…Πάμε σε ένα είδος συρρίκνωσης της Εθνικής δύναμης, αλλά όχι στο βωμό μιας συλλογικής Δημοκρατικής διαδικασίας, αλλά στο βωμό των κρίσεων και των συμφερόντων, συμφερόντων όταν λέω ρητά, δεν θέλω να αποκαλύψω ονόματα, ποιο μίλησαν και τι είπαν, λέγω όμως εδώ υπάρχει σαφές σχέδιο για τη μηδενοποίηση των εθνικών κυβερνήσεων, οι οποίες δεν θα μπορούν να παίξουν δημοκρατικά αποτελεσματικό ρόλο αλλά θα υπόκεινται στις κατευθύνσεις που θα μας δίνει το Διευθυντήριο …»

Το διευθυντήριο; Τι εννοούσε άραγε ?

Στις 22/12/1978 ο Εθνάρχης Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε παραθέσει ένα ιστορικό για την εποχή διάγγελμα αναφορικά με την είσοδο της Ελλάδας στην ΕΟΚ, ενώ μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στην ισότιμη συμμέτοχη της χώρας μας σε μια ισχυρή οικογένεια, ελεύθερων, ανεξάρτητων και δημοκρατικών λαών όπως θα είναι η Ενωμένη Ευρώπη, αλλά και για την κατοχύρωση της Εθνικής μας ανεξαρτησίας. Ενώ λίγο καιρό αργότερα το 1979 ο ίδιος πολιτικός ηγέτης σε μια συγκλονιστική ομιλία, την οποία παρέθεσε στο Ζάππειο, ανέφερε μεταξύ άλλων : « …η Ευρώπη να οργανώσει την οικονομία γύρω από τον άνθρωπο και όχι τον άνθρωπο γύρω από την οικονομία… », δίνοντας ένα καθαρό στίγμα του οράματος της Ευρώπης των αξιών και των αρχών που η συντριπτική πλειοψηφία αγκάλιασε.

Τι συμβαίνει όμως σήμερα; Τι είδους αποφάσεις λαμβάνει ένα όργανο όπως είναι για παράδειγμα το Eurogroup, το οποίο φαίνεται να καθορίζει μάλιστα την τύχη εκατομμυρίων ευρωπαίων πολιτών ;

Φαίνεται να φουντώνουν οι παρεμβάσεις- εμφανίσεις των λεγόμενων συστημικών εκπροσώπων (των Διευθυντηρίων ?) στα ΜΜΕ, σε μια επιχειρούμενη προσπάθεια από μέρους τους, να πείσουν το ακροατήριό τους πως Ευρωσκεπτικισμός σημαίνει απομόνωση της ίδιας της Χώρας, αλλά και απομάκρυνση από τα ιδεώδη της Ευρώπης της ισονομίας και των ίσων ευκαιριών για όλους, στροφή προς τα άκρα της δεξιάς ή της αριστεράς, κάτι που όπως λένε θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια στην υποβάθμιση της οικονομικής ζωής των πολιτών και όχι μόνο. Οι λιγότερο πολέμιοι του Ευρωσκεπτικισμού αναφέρονται απλώς σε μια τάση που λειτούργει ως τροχοπέδη σε κάθε προσπάθεια που γίνεται ώστε να ξεπεραστεί η οποιαδήποτε κρίση.

Και ενώ οι πολέμιοι του Ευρωσκεπτικισμού ισχυρίζονται τα ανωτέρω τα τελευταία χρόνια βλέπουμε να επιβάλλουν μια ψυχρή, αντικοινωνική λιτότητα στις χώρες του Νότου σε μια προσπάθεια, όπως ισχυρίζονται, δημοσιονομικής σταθερότητας και ανάκαμψης των χωρών αυτών.

Σε αντίθεση με τους εκφραστές της λιτότητας και της αντικοινωνικής πολιτικής κάθε μέρα όλο και περισσότερο κερδίζει έδαφος και αυξάνει τη δημοφιλία του ο δημοκρατικά εκλεγμένος ηγέτης, Ματεο Σαλβίνι, γνήσιος εκφραστής του Ευρωσκεπτικισμού, ο οποίος μόλις πριν έναν χρόνο -2018- δήλωσε: «Πιστεύω στην Ευρώπη. Ήταν ένα φανταστικό όνειρο που βρίσκεται στο χείλος της καταστροφής. Θα κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε για να σώσουμε την Ευρώπη».

Σε κάθε περίπτωση οφείλουμε σε αυτές τις κρίσιμες Ευρωεκλογές να μιλήσουμε με τη συμμετοχή μας και όχι με την αποχή, έχοντας ως σύμμαχο την καθαρή σκέψη. Αξίζει να παλέψουμε για τις αρχές και τις αξίες της Ευρώπης που οραματίστηκε ο Εθνάρχης Καραμανλής, ακόμη και αν χρειαστεί να τοποθετηθούμε με σθένος απέναντι στους σημερινούς εκπροσώπους των Διευθυντηρίων και των συντηρητικών πλειοψηφικών δυνάμεων.

Αθηνά Αντωνιάδου (Κοινωνιολόγος, blogger - Freelance writer)

Η γερμανική εφημερίδα Die Welt επικαλούμενη έγγραφο της γερμανικής πρεσβείας στην Αθήνα τονίζει ότι η κατάσταση που επικρατεί στον καταυλισμό χαρακτηρίζεται «ντροπή για την Ευρώπη».
Τρία χρόνια μετά την αποκαλούμενη «Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας για το προσφυγικό», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ασκεί έντονη κριτική για την κατάσταση που επικρατεί στους προσφυγικούς καταυλισμούς στην Ελλάδα.

Αυτό υποστηρίζει η γερμανική εφημερίδα Die Welt στην κυριακάτικη έκδοσή της, επικαλούμενη έγγραφο της γερμανικής πρεσβείας στην Αθήνα. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η κατάσταση που επικρατεί στον καταυλισμό προσφύγων στη Σάμο χαρακτηρίζεται «ντροπή για την Ευρώπη».

Επίσης, αναφέρεται, είναι «δύσκολο να εξηγηθεί στη διεθνή κοινή γνώμη γιατί η Ελλάδα δεν είναι σε θέση να προσφέρει σε πρόσφυγες και μετανάστες που φτάνουν στη χώρα αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης» και επιπλέον «δεν είναι σε θέση να ολοκληρώσει σύντομα τις διαδικασίες για τη χορήγηση ασύλου», ώστε να μην δημιουργείται το αδιαχώρητο στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης.

Σύμφωνα με επίκαιρα στοιχεία, το 2018 μόνο 322 άτομα, δηλαδή μόλις το 1% όσων έφθασαν στην Ελλάδα, επέστρεψαν και πάλι στην Τουρκία με βάση την ισχύουσα συμφωνία. Εκτιμάται ότι «ούτε το 2019 δεν θα καταστεί εφικτό να αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό εκείνων που επιστρέφουν». Σύμφωνα μάλιστα με τη γερμανική εφημερίδα εκφράζεται εμμέσως η ελπίδα ότι μία αλλαγή κυβέρνησης στην Ελλάδα θα βελτίωνε την κατάσταση και θα μπορούσε να οδηγήσει «σε μία πιο ενεργό πολιτική επανεισδοχής».

Εκπρόσωπος του ελληνικού υπουργείου για τη Μεταναστευτική Πολιτική, απαντώντας σε σχετικό ερώτημα της WELT, αντικρούει τις αιτιάσεις και δηλώνει ότι η Ελλάδα έχει αφεθεί μόνη να αντιμετωπίσει την κρίση, ενώ η πραγματική απόδειξη ευρωπαϊκής αλληλεγγύης θα ήταν «η κατανομή των προσφύγων σε όλα τα κράτη – μέλη».

Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, η Αθήνα επισημαίνει ότι το χαμηλό ποσοστό επιστροφών στην Τουρκία οφείλεται στο ότι κάθε αίτηση για παροχή ασύλου πρέπει να εξετάζεται προσεκτικά, με βάση τις διεθνείς προδιαγραφές. Επιπλέον, σημειώνεται, η Τουρκία θα έπρεπε να αποτρέπει τον απόπλου σκαφών προς την Ελλάδα, κάτι που σήμερα δεν συμβαίνει.

Εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών δεν θέλησε να σχολιάσει το δημοσίευμα της εφημερίδας, δήλωσε όμως ότι η γερμανική κυβέρνηση προσδίδει «ιδιαίτερη σημασία» στην υλοποίηση της συμφωνίας, την οποία στηρίζει στα πλαίσια της ευρωπαϊκής συνεργασίας. Από την πλευρά του, εκπρόσωπος της Κομισιόν αναφέρει ότι «γενικά δεν γίνονται σχόλια για υποτιθέμενες δηλώσεις εκπροσώπων της Κομισιόν», για να επισημάνει ότι η συνολική ευθύνη για τη διαχείριση της μετανάστευσης στην Ελλάδα εναπόκειται στην ελληνική κυβέρνηση και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απλώς συνδράμει την προσπάθεια.

Η σημαντικότερη Αυτοδιοικητική δύναμη στο Αιγαίο είναι η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Ένα σημαντικό Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα της χώρας μας είναι το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Κάθε φορά που ενώνουν τις δυνάμεις τους οι δυο αυτοί φορείς, το αποτέλεσμα δεν μπορεί παρά να είναι θετικό.
Αυτό επιβεβαιώνεται από το σεμινάριο με θέμα «Η Ευρωπαϊκή Προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων» που συνδιοργάνωσαν στην Ρόδο η Περιφέρεια με το ΚΕΚ Γεννηματάς και η μονάδα έρευνας για την Ευρωπαϊκή και Διεθνή Πολιτική του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, με ομιλητές τον Δημήτρη Κούρκουλα, πρώην Υφυπουργό εξωτερικών και Πρέσβη της Ελλάδας στην Ε.Ε. και ο καθηγητής Σωτήρης Ντάλης διεθνολόγος και λέκτορας διεθνών σχέσεων και διεθνούς πολιτικής στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών.
Δεν υπήρχε ίσως καταλληλότερος χώρος από την γεμάτη μνήμες, ιστορική αίθουσα συνεδριάσεων του Περιφερειακού Συμβουλίου για να φιλοξενήσει μια τέτοια εκδήλωση που πέραν τούτου αποτυπώνει την αγαστή συνεργασία και την υποστήριξη της Περιφερειακής Αρχής προς το Πανεπιστήμιο.
Τα σεμινάρια διεθνών σχέσεων πραγματοποιούνται κάθε μήνα στην Ρόδο προσδίδοντας στο νησί που υπήρξε σταυροδρόμι των πολιτισμών ένα σημαντικό βήμα προσεγγίσεων και αναλύσεων των Ευρωπαϊκών και Διεθνών θεμάτων.
Συνοψίζοντας όσα σημαντικά ακούστηκαν για την γεωπολιτική και ιστορική πορεία των Βαλκανίων έως σήμερα, διαπιστώνουμε ότι κομβικό και σπουδαίο ρόλο στην διαμόρφωση των σημερινών πολυεπίπεδων συνθηκών διαδραμάτισε η ένταξη της Ελλάδος στην ενωμένη Ευρώπη με την υπογραφή της Συνθήκης Προσχώρησης της Ελλάδας στην ΕΟΚ από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή το 1979. Η ένταξη της χώρας μας αποτέλεσε καταλύτη εξελίξεων και σηματοδότησε την αλλαγή των πραγμάτων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, ανοίγοντας τον δρόμο που όπως αποδείχθηκε και οι υπόλοιπες χώρες αναζητούσαν και αναζητούν.
Τα Βαλκάνια έως τότε αποτελούσαν από πλευράς διεθνούς πολιτικής και σφαίρας επιρροής ένα μωσαϊκό με πολλαπλές ιδιαιτερότητες που όμοιό του δεν υπήρχε σε άλλη γεωγραφική περιφέρεια του κόσμου.
Η Ελλάδα ήταν και είναι χώρα του δυτικού κόσμου, ενταγμένη στις Ευρωατλαντικές δομές υπό την άμεση επιρροή του ΝΑΤΟ και της υπό διαμόρφωση ενωμένης Ευρώπης.
Η τότε Γιουγκοσλαβία αποτελούσε ένα ισχυρό ομοσπονδιακό κράτος, υπολογίσιμο στην διεθνή πολιτική σκηνή και ανήκε στο «Κίνημα των αδεσμεύτων» που ιδρύθηκε το 1961 στο Βελιγράδι, στο οποίο εντάχθηκε και η Κύπρος του Μακαρίου.
Η Ρουμανία αν και ανήκε στις χώρες κομμουνιστικής ιδεολογίας είχε αυτονομήσει την πορεία της. Δεν βρισκόταν υπό την άμεση επιρροή της Σοβιετικής Ένωσης καθώς ασκούσε την δική της πολιτική.
Η Αλβανία είχε ένα σκληρό κομμουνιστικό καθεστώς όμως είχε αρνηθεί με το δικό της τρόπο ιδεολογικοπολιτικής απομόνωσης, τον σοβιετικό εναγκαλισμό και είχε στρέψει το βλέμμα προς την μεγάλη της αδελφή Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας του Μάο, την οποία είχε προσεταιριστεί.
Η Βουλγαρία αποτελούσε τον βραχίονα της Σοβιετικής Ένωσης στα Βαλκάνια και ήταν πιστό και υποδειγματικό μέλος του Συμφώνου της Βαρσοβίας και του σιδηρούν παραπετάσματος.
Τέλος η Τουρκία, αναζητούσε την ισορροπία της μεταξύ ανατολής και δύσης, σε μια αέναη σύγκρουση του Κεμαλισμού και του κοσμικού κράτους με την οθωμανική και ισλαμική παράδοση. Η κατάσταση αυτή ίσως δεν έχει διαφοροποιηθεί και πολύ έως σήμερα αφού η σύγκρουση δύσης και ανατολής υφίσταται ενσαρκώνοντας ίσως από ιδρύσεως του κράτους αυτού έναν σύγχρονο μύθο του Σίσυφου.
Μετά την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ τα Βαλκάνια και ο κόσμος άλλαξαν καθώς ο ρους της ιστορίας δεν σταματά. Σήμερα υπάρχουν εκτός της χώρας μας και χώρες εταίροι μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία και οι χώρες που προέκυψαν από την διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας ενώ ύψιστη επιτυχία της Ελληνικής διπλωματίας και της Κυπριακής πολιτικής, αποτελεί η ένταξη της Κύπρου παρά την παράνομη κατοχή εδαφών της μετά την τουρκική εισβολή το 1974. Τα Βαλκάνια μετεξελίσσονται στην «Νοτιοανατολική Ευρώπη» και οι αλλαγές συνεχίζονται.
Πολλές εξελίξεις ακόμα κυοφορούνται και είναι βέβαιο ότι τα Διεθνή σεμινάρια της Ρόδου από την Περιφέρεια και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου μας προσφέρουν γνώση και παρατήρηση για να αξιοποιήσουμε την στρατηγική θέση της Ελλάδας στον κόσμο.

Ιωάννης Φλεβάρης
Αντιπεριφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου

«Ήταν τελικά η εισαγωγή του ενιαίου νομίσματος «μια από τις σημαντικότερες αποφάσεις του 20ου αιώνα», όπως έλεγε ο Χέλμουτ Κολ;

Σήμερά κλείνουν 20 χρόνια από την ημέρα που το ευρώ έκανε για πρώτη φορά την εμφάνιση του, αρχικά μόνο με λογιστική μορφή στις συναλλαγές, ως το νέο κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα. Η 1η Ιανουαρίου 1999 σηματοδότησε την απαρχή της Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης, η οποία είχε κριθεί απαραίτητη για την πιο αποτελεσματική λειτουργία της Ενιαίας Αγοράς και την μεγιστοποίηση των ωφελειών που προέκυπταν από αυτήν. Ταυτοχρόνως οι θιασώτες της Νομισματικής Ένωσης υποστήριζαν ότι η δημιουργία της θα συνέβαλλε στην ταχύτερη σύγκλιση των οικονομιών της Ευρώπης, στην βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών και εν τέλει στην Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση.

Σήμερα το Ευρωπαϊκό Οικοδόμημα δέχεται ισχυρούς κλυδωνισμούς τόσο στο εσωτερικό του από το διαρκώς αυξανόμενο ευρωσκεπτικιστικό ρεύμα, όσο και στο εξωτερικό με την αποχώρηση της Μ.Βρετανίας από την ΕΕ (Brexit). Τα οφέλη από τη δημιουργία του ευρώ, όπως αυτά αποτυπώθηκαν στα μέτωπα της συναλλαγματικής σταθερότητας, της σταθερότητας των τιμών και της οικονομικής ανάπτυξης, δεν επιμερίστηκαν ισομερώς σε όλα τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης, ενώ κάποια από αυτά, όπως η Ελλάδα, δεν κατάφεραν τελικώς να συγκλίνουν τις οικονομίες τους. Το κατά κεφαλήν εισόδημα των Ελλήνων το 2017 έχει υποχωρήσει στα 17.386 ευρώ από τα 18.205 ευρώ που ήταν σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας το 2001, τη χρονιά δηλαδή που η χώρα μας εντάχθηκε στη ζώνη του ευρώ.

Για τους υπόλοιπους Ευρωπαίους που μετείχαν στην ιδρυτική ομάδα των κρατών του ευρώ "η περιπέτεια" του κοινού νομίσματος είχε ξεκινήσει δύο χρόνια νωρίτερα. Στις 31 Δεκεμβρίου 1998, είχαν "κλειδώσει" αμετάκλητα οι ισοτιμίες μεταξύ του ευρώ και των νομισμάτων των συμμετεχόντων κρατών μελών. Έτσι την 1η Ιανουαρίου 1999 έγινε η εισαγωγή του ευρώ. Ταυτόχρονα δημιουργήθηκε το λεγόμενο ευρωσύστημα το οποίο αποτελείται από την ΕΚΤ και τις εθνικές Κεντρικές Τράπεζες των κρατών μελών της ευρωζώνης. Η ευθύνη για τη χάραξη της Νομισματικής Πολιτικής εκχωρήθηκε στην ΕΚΤ. Αυτή ήταν και η αρχή μιας μεταβατικής περιόδου που θα διαρκούσε τρία χρόνια και θα τελείωνε με την εισαγωγή χαρτονομισμάτων και κερμάτων ευρώ και την απόσυρση των εθνικών χαρτονομισμάτων και κερμάτων.

Η έλευση του ευρώ σηματοδότησε και το τέλος της "μονοκρατορίας" του γερμανικού μάρκου, το οποίο σε μεγάλο βαθμό επηρέαζε μέχρι τότε τις ισοτιμίες των ασθενέστερων εθνικών νομισμάτων της Ευρώπης πιέζοντας τα σε αλλεπάλληλες υποτιμήσεις. Έτσι τα κράτη μέλη της ευρωζώνης μπορεί να απεμπόλησαν το δικαίωμα άσκησης της νομισματικής πολιτικής, το οποίο εκχωρήθηκε στην ΕΚΤ, απέκτησαν όμως το δικαίωμα να μετέχουν στη διαμόρφωση της μέσα από τη συμμετοχή τους στο διοικητικό συμβούλιο της νέας Κεντρικής Τράπεζας.

Κλείνοντας σήμερα τα 20 του χρόνια, το ευρώ έχει επιβληθεί στις αγορές και στα πορτοφόλια και έχει επιβιώσει μίας μεγάλης κρίσης. Αλλά είναι καταδικασμένο να παραμείνει ένας ευάλωτος γίγαντας, εάν δεν υπάρξει ενισχυμένη ευρωπαϊκή αλληλεγγύη.

Από εικονικό νομισματικό εργαλείο, το ευρώ πήρε σάρκα και οστά την 1η Ιανουαρίου 2002 για να γίνει το νόμισμα 340 εκατομμυρίων πολιτών που μοιράζονται το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα σε 19 χώρες.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που ανέλαβε τα ηνία της νομισματικής πολιτικής το 1999, επαίρεται ότι εμπόδισε την κλιμάκωση των τιμών, ακόμη και αν η εικόνα ενός πληθωριστικού ευρώ συνοδεύει την πορεία του. Στην πράξη, η δημοφιλία του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος είναι στο υψηλότερό της επίπεδο. Κατά μέσον όρο, το 74% των πολιτών της ευρωζώνης θεωρούν ότι το ευρώ ήταν θετικό για την Ευρωπαϊκή Ενωση και το 64% θεωρούν το ίδιο για την χώρα τους, σύμφωνα με το βαρόμετρο που έδωσε στην δημοσιότητα τον Νοέμβριο η ΕΚΤ. Και όλα αυτά, παρά το κύμα των λαϊκιστικών αντιευρωπαϊκών κινημάτων. «Το ευρώ είναι ριζωμένο στον πληθυσμό, ακόμη και αν τα αντισυστημικά κόμματα χρειάσθηκε να προσαρμοσθούν», λέει ο Nicolas Veron των ινστιτούτων Bruegel στις Βρυξέλλες και Peterson στις ΗΠΑ. Το ευρώ έχει επίσης προωθήσει το ενδοευρωπαϊκό εμπόριο και είναι το δεύτερο πλέον χρησιμοποιούμενο νόμισμα, έστω κι αν ακολουθεί με μεγάλη απόσταση το αμερικανικό δολάριο.

Αδυναμίες και διαιρέσεις

Ομως, το καλοκαίρι του 2012, μετά την χρηματοπιστωτική κρίση, το ενιαίο νόμισμα κινδύνευσε από την κρίση χρέους που απειλούσε το τραπεζικό σύστημα. Τα γεγονότα έστρεψαν τους προβολείς στις θεμελιώδεις αδυναμίες του: απουσία ευρωπαϊκής δημοσιονομικής αλληλεγγύης μέσω της αμοιβαιοποίησης του χρέους, των επενδύσεων και άρα του ρίσκου, ανισότητα των οικονομιών, απουσία δανειστή ύστατης ανάγκης για τα κράτη κλπ... Εν μέσω της ελληνικής κρίσης χρέους, «το ευρώ προκάλεσε εκατέρωθεν επιθέσεις των χωρών του ευρωπαϊκού νότου προς τις χώρες του βορρά για τον ορθολογικό φιλελευθερισμό τους , και των βόρειων χωρών κατά του νότου για χαλαρότητα, λέει ο Eric Dor, διευθυντής οικονομικών μελετών του IESEG.

Ο Μάριο Ντράγκι, πρόεδρος της ΕΚΤ, θα σβήσει την φωτιά το καλοκαίρι του 2012 δίνοντας την διαβεβαίωση ότι ο θεσμός του οποίου προΐσταται «θα κάνει τα πάντα για να σώσει το ευρώ». Η ΕΚΤ εισάγει ένα πρόγραμμα υπό όρους αγοράς ομολόγων χωρών που αντιμετωπίζουν την επίθεση των αγορών. Το όπλο αυτό δεν χρειάσθηκε να χρησιμοποιηθεί, αλλά αρκούσε για να επαναφέρει την ηρεμία.

Στην συνέχεια, για να τιθασσεύσει το φάσμα του πληθωρισμού, μείωσε στο χαμηλότερο επίπεδο τα επιτόκια και αγόρασε χρέος ύψους 2.600 δισεκατομμυρίων ευρώ. Σε πολιτικό επίπεδο αντίθετα, πολύ λίγα έγιναν για την διόρθωση των αδυναμιών του ευρώ, Οι 19 χώρες εξακολουθούν να μην έχουν στην διάθεση τους εργαλεία για μία σύγκλιση των οικονομιών ή για την πραγματοποίηση επενδύσεων ως απάντηση στα οικονομικά προβλήματα.

Στην δεκαετία του '90, «το σημαντικότερο στην Ευρώπη ήταν, σε οικονομικό επίπεδο, να δοθεί στην ενιαία αγορά ένα ενιαίο νόμισμα για να δοθεί ένα τέλος στις διακυμάνσεις των νομισματικών ισοτιμιών μεταξύ των χωρών, και, σε πολιτικό επίπεδο, η ένταξη της ενοποιημένης Γερμανίας στην δυτική Ευρώπη», εξηγεί ο Gilles Moec, οικονομολόγος της Bank of America Merrill Lynch.

Σύμφωνα με την μεταρρύθμιση, a minima, της ευρωζώνης, που αναγγέλθηκε τον Δεκέμβριο του 2018, οι 19 χώρες δεν συμφώνησαν παρά επί ενός ελάχιστα φιλόδοξου δημοσιονομικού εργαλείου, που απέχει πολύ από τις τολμηρές ιδέες του προέδρου της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, καθώς η Γερμανία αρνήθηκε κάθε έννοια αμοιβαιοποίησης των χρεών. Αφού τίποτε δεν μπορεί να γίνει χωρίς το Βερολίνο, «η γερμανική αλαζονεία έχει μετατραπεί σε πρόβλημα της ευρωζώνης», σύμφωνα με τον Jean Quatremer, ανταποκριτή της Liberation στις Βρυξέλλες στο τελευταίο του βιβλίο «Il faut achever le euro». «Ολες οι λύσεις που έχει μηχανευθεί η Κομισιόν, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Γαλλία και οι περισσότεροι οικονομολόγοι για την σταθεροποίηση της ευρωζώνης και τον εκδημοκρατισμό της προσκρούουν σε ένα ισχυρό "nein"», σχολιάζει. Από την πλευρά της, η ΕΚΤ είναι κάπως εξαντλημένη αφού σταθεροποίησε νόμισμα και τραπεζικό σύστημα, προειδοποιεί ο Gilles Moec. Ο οικονομολόγος Nikolas Veron είναι κάπως πιο αισιόδοξος: με την εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος, των δημόσιων χρεών και τις ενέργειες της ΕΚΤ, το ευρώ μετατράπηκε «από γίγαντα με πήλινα πόδια, σε γίγαντα με πλίνθινα πόδια».

Ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, πρόεδρος της Κομισιόν, δήλωσε: "Ως ένας από τους υπογράφοντες τη Συνθήκη του Μάαστριχτ που παραμένουν πολιτικά ενεργοί σήμερα, θυμάμαι τις σκληρές και ιστορικές διαπραγματεύσεις για τη δρομολόγηση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Πάνω απ` όλα, θυμάμαι τη βαθιά πεποίθηση ότι ανοίγαμε ένα νέο κεφάλαιο στην κοινή μας ιστορία. Ένα κεφάλαιο που θα διαμόρφωνε το ρόλο της Ευρώπης στον κόσμο αλλά και το μέλλον όλων των λαών της. 20 χρόνια αργότερα, είμαι πεπεισμένος ότι αυτή ήταν η σημαντικότερη υπογραφή που έβαλα ποτέ. Το ευρώ είναι πλέον σύμβολο ενότητας, εθνικής κυριαρχίας και σταθερότητας. Έχει αποφέρει ευημερία και προστασία στους πολίτες μας και πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι αυτό θα συνεχιστεί. Είναι ο λόγος για τον οποίο εργαζόμαστε σκληρά για την ολοκλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής μας Ένωσης καθώς και για την περαιτέρω ενίσχυση του διεθνούς ρόλου του ευρώ".

http://www.thetoc.gr