Φόρος για ενοίκια που δεν έχουν ακόμη εισπραχθεί και πιθανότατα δεν πρόκειται να εισπραχθούν ποτέ, φόρος από το πρώτο ευρώ στους αγρότες, επειδή θεωρούνται πλέον επιχειρηματίες, και για πρώτη φορά τα τελευταία τουλάχιστον είκοσι χρόνια πόθεν έσχες ακόμα και για όσους αγοράζουν την πρώτη κατοικία τους

ή προχωρούν στη σύσταση μιας επιχείρησης: πρόκειται για μερικές από τις αρνητικές εκπλήξεις και «χαράτσια» της νέας φορολογικής δήλωσης, που θα κληθούν να συμπληρώσουν και να υποβάλουν ηλεκτρονικά οι φορολογούμενοι το αργότερο έως τις 30 Ιουνίου.

Η νέα δήλωση είναι η πρώτη που υποβάλλουν οι φορολογούμενοι με βάση τα όσα προβλέπει ο νέος κώδικας φορολογίας εισοδήματος, που ισχύει από τα εισοδήματα που απέκτησαν οι φορολογούμενοι το 2014. Ακόμη δεν είναι έτοιμη, καθώς δεν έχει ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός της, αφού πρέπει να ενσωματωθούν μια σειρά από νέους κωδικούς.

Ανείσπρακτα ενοίκια

Η τυφλή φορομπηχτική πολιτική του υπουργείου Οικονομικών δεν θα μπορούσε να έχει καλύτερο αντιπροσωπευτικό δείγμα. Με μια ερμηνευτική εγκύκλιο που προκαλεί μεγάλες αντιδράσεις, η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων αποφάσισε ότι οι φορολογούμενοι θα πρέπει να πληρώσουν με το εκκαθαριστικό της φορολογικής δήλωσης του 2015 φόρο εισοδήματος για τα ενοίκια που αφορούν μισθώσεις του 2014, τα οποία, όμως, δεν έχουν εισπραχθεί. Ουσιαστικά, καταργείται η δυνατότητα εκχώρησης στο Δημόσιο των ανείσπρακτων ενοικίων, που ίσχυε έως και τα εισοδήματα από ενοίκια του 2013, και, έτσι, οι ιδιοκτήτες θα πρέπει πλέον να βρεθούν αντιμέτωποι με το εξής δίλημμα: να συνεχίσουν να δείχνουν ελαστικότητα σε ενοικιαστές που δεν πληρώνουν το ενοίκιο, λόγω της κρίσης, και να επιβαρυνθούν και με φόρο εισοδήματος για τα ανείσπρακτα ενοίκια ή να προχωρήσουν άμεσα σε διαδικασίες έξωσης των δύστροπων ενοικιαστών;

Αλλαγές έχουν επέλθει και στον τρόπο υπολογισμού του φόρου εισοδήματος. Για εισόδημα από ενοίκια έως 12.000 ευρώ, ο φορολογικός συντελεστής αυξήθηκε από το 10% στο 11%, αλλά ταυτόχρονα επήλθε κατάργηση του συμπληρωματικού φόρου, που κυμαινόταν από 1,5% έως 3%, ανάλογα με το αν η μίσθωση ήταν επαγγελματική ή οικιακή και αν η εκμισθούμενη κατοικία έχει επιφάνεια άνω των 300 τετραγωνικών.

Εκκαθαριστικά - «φωτιά» για αγρότες

Οι αγρότες, οι κτηνοτρόφοι και οι ψαράδες αντιμετωπίζονται στη φετινή φορολογική δήλωση ως επιχειρηματίες και το εισόδημά τους φορολογείται με συντελεστή 13% από το πρώτο ευρώ εισοδήματος. Αυτό,όταν συνδυάζεται με τα τεκμήρια διαβίωσης, οδηγεί σε πολύ βαριά εκκαθαριστικά σημειώματα. Για παράδειγμα, ενώ ένας αγρότης με ετήσιο εισόδημα 9.000 ευρώ απαλλάχθηκε από τον φόρο εισοδήματος στην περυσινή φορολογική δήλωση –καθώς φορολογήθηκε με την κλίμακα των μισθωτών, η οποία έχει έμμεσο αφορολόγητο όριο ύψους έως 9.550 ευρώ–, στη φετινή φορολογική δήλωση θα κληθεί να πληρώσει φόρο εισοδήματος μαζί με την προκαταβολή ύψους 1.813,5 ευρώ.

«Μπλοκάκια»

Η φετινή δήλωση κρύβει μια αρνητική έκπληξη για τους μισθωτούς με χαμηλό εισόδημα οι οποίοι έχουν εισόδημα από «μπλοκάκι». Με βάση όσα ισχύουν για τα εισοδήματα του 2014, τα έσοδα από «μπλοκάκι» θα φορολογηθούν υποχρεωτικά με 26% από το πρώτο ευρώ. Όσοι μισθωτοί έχουν εισοδήματα μόνο από «μπλοκάκι» θα συνεχίσουν να φορολογούνται με την κλίμακα των μισθωτών, εφόσον έχουν έγγραφη σύμβαση με τα φυσικά ή και νομικά πρόσωπα στα οποία παρέχουν τις υπηρεσίες τους και τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα για τα οποία εργάζονται δεν υπερβαίνουν τα τρία. Αν είναι περισσότερα των τριών, τότε το 75% του εισοδήματος πρέπει να προέρχεται τουλάχιστον από έναν, δεν έχουν εμπορική δραστηριότητα και η επαγγελματική εγκατάσταση είναι η ίδια με την κατοικία τους.

Πόθεν έσχες και για όσους επιχειρούν

Από τα εισοδήματα του 2014 καταργήθηκαν όλες οι εξαιρέσεις που υπήρχαν στην εφαρμογή των τεκμηρίων απόκτησης περιουσιακών στοιχείων. Έτσι, στη φετινή φορολογική δήλωση, οι φορολογούμενοι είναι υποχρεωμένοι να δηλώσουν τα ποσά που δαπάνησαν το 2014 προκειμένου να αγοράσουν ακίνητα (ακόμα και την πρώτη κατοικία), να ανεγείρουν οικοδομές, να συστήσουν επιχειρήσεις και να συμμετάσχουν σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου επιχειρήσεων. Τα ποσά που δαπάνησαν θα πρέπει να δικαιολογούνται από το εισόδημα του φορολογουμένου ή από τις αποταμιεύσεις που έχει πραγματοποιήσει τα τελευταία χρόνια, χωρίς, όμως, να υπάρχει περιορισμός ετών τα οποία μπορεί να επικαλεστεί ο φορολογούμενος. Μέχρι τα εισοδήματα του 2013 τα παραπάνω απαλλάσσονταν από το πόθεν έσχες.

Φόρος για τις παροχές σε είδος

Με τον νέο κώδικα φορολογίας εισοδήματος, του οποίου οι διατάξεις θα αποτυπωθούν σε αριθμούς στο φετινό εκκαθαριστικό, ξεκαθαρίστηκε και ποιες παροχές σε είδος που προσφέρουν οι εργοδότες στους εργαζομένους τους θεωρούνται εισόδημα, προστίθενται στον μισθό και φορολογούνται ως εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι το άθροισμα των παροχών αυτών να υπερβαίνει τα 300 ευρώ ανά έτος. Ο νέος κώδικας φορολογίας εισοδήματος ορίζει τέσσερις κατηγορίες παροχών σε είδος, οι οποίες, αθροιζόμενες, και εφόσον ξεπεράσουν τα 300 ευρώ, αποτελούν εισόδημα για τον εργαζόμενο, εταίρο ή μέτοχο της επιχείρησης που τις προσφέρει. Η πρώτη είναι η παραχώρηση οχήματος στο 30% του κόστους χρήσης του οχήματος, που εγγράφεται στα βιβλία μιας επιχείρησης, είναι τεκμαρτό εισόδημα που αναφέρεται στη βεβαίωση αποδοχών. Η δεύτερη είναι τα δάνεια ή προκαταβολή μισθού. Οποιοδήποτε δάνειο δίδεται στον εργαζόμενο πρέπει να περιβάλλεται με τη μορφή έγγραφης συμφωνίας, να φέρει βέβαιη ημερομηνία και να έχει αποδοθεί το αναλογούν χαρτόσημο στην Εφορία. Να σημειωθεί ότι προκαταβολή μισθού άνω των τριών μηνών θεωρείται δάνειο και, εφόσον εξοφλείται άτοκα, τότε ο εργαζόμενος θεωρείται ότι αποκτά εισόδημα σε είδος το οποίο είναι ο τόκος που γλυτώνει. Η τρίτη είναι τα δικαιώματα προαίρεσης απόκτησης μετοχών (stock options). Η παροχή σε είδος υπολογίζεται ως η διαφορά της τιμής κλεισίματος της μετοχής στο χρηματιστήριο και της τιμής στην οποία δόθηκε η μετοχή στον εργαζόμενο, εφόσον, βέβαια, είναι χαμηλότερη. Η τέταρτη είναι η δωρεάν παραχώρηση κατοικίας. Η παραχώρηση κατοικίας από την επιχείρηση προς τον εργαζόμενο, εταίρο ή μέτοχο θεωρείται παροχή σε είδος και υπολογίζεται είτε ως το πραγματικό ενοίκιο που καταβάλλει η επιχείρηση για τον εργαζόμενο είτε, σε περίπτωση ιδιόκτητης από την επιχείρηση κατοικίας, ποσοστό 3% επί της αντικειμενικής αξίας της κατοικίας.

Οι αποδείξεις

Για τη φετινή φορολογική δήλωση (εισοδήματα 2014), οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι είναι υποχρεωμένοι, προκειμένου να μην επιβαρυνθούν με πρόσθετο φόρο, να έχουν συγκεντρώσει αποδείξεις πέρυσι αξίας 10% του συνολικού εισοδήματός τους από μισθούς ή συντάξεις. Στην περίπτωση που έχουν συγκεντρώσει περισσότερες αποδείξεις, δεν λαμβάνουν κάποια επιβράβευση. Αν, όμως, έχουν συγκεντρώσει λιγότερες αποδείξεις από τις απαιτούμενες, τότε τους επιβάλλεται πρόσθετος φόρος, ο οποίος υπολογίζεται με συντελεστή 22% επί της αξίας των αποδείξεων που τους λείπουν.

Για παράδειγμα, ένας μισθωτός με ετήσιο εισόδημα 20.000 το 2014 θα πρέπει να έχει συγκεντρώσει αποδείξεις συνολικής αξίας 2.000 ευρώ. Αν έχει συγκεντρώσει αποδείξεις αξίας 3.000 ευρώ, δεν θα έχει κάποιο όφελος. Αν, όμως έχει συγκεντρώσει αποδείξεις 1.000 ευρώ, τότε θα κληθεί να πληρώσει πρόσθετο φόρο 220 ευρώ, δηλαδή 22% επί της αξίας των αποδείξεων που του λείπουν. Σε κάθε περίπτωση, οι αποδείξεις μαζί με όλα τα δικαιολογητικά της φορολογικής δήλωσης δεν υποβάλλονται, αλλά διακρατούνται από τον φορολογούμενο, προκειμένου να τα προσκομίσει στην Εφορία, εφόσον κληθεί για φορολογικό έλεγχο και επαλήθευση όσων έχει δηλώσει.

Εξοντωτικά τεκμήρια διαβίωσης

Στη φετινή φορολογική δήλωση διατηρούνται τα τεκμήρια διαβίωσης, τα οποία οδηγούν σε υπερφορολόγηση των ελευθέρων επαγγελματιών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η διατήρηση των τεκμηρίων οδηγεί σε φορολογική εξόντωση των επαγγελματιών με χαμηλό πραγματικό εισόδημα ή ακόμα και ζημίες. Για παράδειγμα, ένας μικρομεσαίος επιχειρηματίας πραγματοποίησε το 2014 ζημίες, αλλά, λόγω των τεκμηρίων (κατοχή Ι.Χ., αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης, κατοικία), του προκύπτει τεκμαρτό εισόδημα ύψους 10.000 ευρώ. Για αυτό το εισόδημα θα κληθεί να πληρώσει φόρο εισοδήματος μαζί με την προκαταβολή φόρου 55%, αλλά και το τέλος επιτηδεύματος συνολικού ύψους 4.680 ευρώ. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι πραγματοποίησε ζημίες. Να σημειωθεί ότι στην εκτέλεση του Προϋπολογισμού του 2014 παρατηρήθηκε σημαντική υστέρηση από τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων, η οποία, κατά κύριο λόγο, οφείλεται στο γεγονός ότι πολλοί ελεύθεροι επαγγελματίες δεν πλήρωσαν τον εξοντωτικό και άδικο φόρο εισοδήματος που τους επιβλήθηκε.

Τόκοι εξωτερικού

Οι φορολογούμενοι που είναι φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας, αλλά διαθέτουν κεφάλαια στο εξωτερικό και το 2014 εισέπραξαν τόκους από καταθέσεις, θα αποδίδουν από φέτος και στο εξής τον φόρο 15% που αναλογεί στο εισόδημα από τόκους μέσω του εκκαθαριστικού της φορολογικής δήλωσης, καθώς καταργήθηκε η διαδικασία της απόδοσης του φόρου με υποβολή ειδικής δήλωσης στην Εφορία. Οι τόκοι που εισέπραξαν το 2014 θα πρέπει να περιληφθούν στη φετινή δήλωση.

*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Κεφάλαιο" της 4ης Απρλίου 2015