Σύμφωνα με τη σκανδιναβική μυθολογία, στο ουράνιο στερέωμα περιδιαβάζουν δύο πελώριοι λύκοι: Ο Σκολ που κυνηγά το φεγγάρι και ο αδελφός του Χάτι που κυνηγάει τον ήλιο. Οταν ένας από τους δύο καταφέρει να δαγκώσει το θήραμά του και να το ακινητοποιήσει, τότε εμφανίζεται το φαινόμενο της έκλειψης.

Για τους αστρονόμους, βέβαια, τα πράγματα εξηγούνται τόσο απλά. Ολική έκλειψη συμβαίνει όταν η Σελήνη περνάει ανάμεσα στη Γη και στον Ηλιο, ενώ τα τρία ουράνια σώματα ευθυγραμμίζονται απολύτως. Λόγω της ουράνιας συμμετρίας, η Σελήνη, όπως φαίνεται από τη Γη, καλύπτει μόνο εν μέρει τον ηλιακό δίσκο, δημιουργώντας μία ασημένια στεφάνη. Ωστόσο, στην αυριανή ολική έκλειψη Ηλίου το φεγγάρι δεν θα μας κάνει τη χάρη να μας μαγέψει με αυτό τον τρόπο γιατί θα είναι «υπερσελήνη», που σημαίνει ότι βρίσκεται στο πλησιέστερο σημείο στον πλανήτη μας (περίγειο).

Οι συνέπειες αυτού του αστρικού μπαλέτου θα είναι περισσότερο αντιληπτές το Σάββατο, εξαιτίας των πολύ ενισχυμένων παλιρροιών που θα παρατηρηθούν, κυρίως, στον κόλπο του Φούντι στον Καναδά, στις γαλλικές ακτές στον Ατλαντικό, στη Μάγχη και τη βόρεια Θάλασσα, ενώ η διαφορά θα γίνει αισθητή ακόμα και στη Μεσόγειο.

Τι θα δούμε στην Ελλάδα

Η ηλιακή έκλειψη θα αρχίσει να είναι ορατή στην Αθήνα στις 10:40΄ το πρωί της Παρασκευής, θα φτάσει στη μέγιστη φάση της στις 11:44 και θα ολοκληρωθεί στις 12:50΄. Στην Ελλάδα στη μερική φάση θα καλυφθεί μέχρι και το 40% περίπου του ηλιακού δίσκου. Στην Αθήνα θα καλυφτεί το 31,4%, στη Φλώρινα το 40,7%, ενώ στο Ηράκλειο της Κρήτης το 23,6%.

Υπενθυμίζεται ότι οι ειδικοί συνιστούν να μην παρατηρεί κανείς την έκλειψη με γυμνά μάτια, ούτε με απλά γυαλιά ηλίου, παρά μόνο με ειδικά γυαλιά με τα κατάλληλα φίλτρα (αυτό ισχύει και για τις φωτογραφικές μηχανές), αλλιώς οι υπέρυθρες ακτίνες της ηλιακής ακτινοβολίας μπορεί να κάνουν μόνιμη ζημιά στα μάτια.

Όπως ενημέρωσε το Ίδρυμα Ευγενίδου, την Παρασκευή, από τις 10.30΄ έως και τις 13:00΄, στην είσοδο του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου (Πεντέλης 11, Π. Φάληρο) θα βρίσκονται εγκατεστημένα τηλεσκόπια της Ένωσης Ερασιτεχνών Αστρονόμων, ώστε, όσοι το επιθυμούν κι εφ’ όσον ο καιρός το επιτρέψει, να παρακολουθήσουν την έκλειψη. Επίσης, οι αστρονόμοι Νίκος Ματσόπουλος και Αλέξης Δεληβοριάς θα ενημερώσουν σχετικά με την έκλειψη του Ηλίου.

Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών θα εκπέμπει ζωντανά από τις εγκαταστάσεις του στην Πεντέλη τη μερική έκλειψη Ηλίου μέσω διαδικτύου, ώστε κάθε ενδιαφερόμενος να μπορεί να την παρακολουθήσει. Θα υπάρχει βίντεο της εικόνας του Ήλιου από ειδικό τηλεσκόπιο, που θα τον παρατηρεί μέσα από ένα ειδικό φίλτρο.

Η έκλειψη θα είναι ορατή ως ολική μόνο στον έρημο Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό, ανάμεσα στη Νορβηγία και στην Ισλανδία. Οι περίπου 50.000 κάτοικοι των απομονωμένων νήσων Φαρόε, όπως και οι 3.000 των νορβηγικών νήσων Σβάλμπαρντ, θα έχουν αυτή την τύχη. Την μερική φάση της έκλειψης θα μπορέσουν να παρακολουθήσουν (αν δεν έχει συννεφιά), οι κάτοικοι της Ευρώπης, της Βόρειας και Ανατολικής Ασίας, της Βόρειας και της Δυτικής Αφρικής.

Οι ηλιακές εκλείψεις, σύμφωνα με τον επίτιμο διευθυντή του Ευγενιδείου Πλανηταρίου Διονύση Σιμόπουλο, συμβαίνουν, όταν η Σελήνη περνάει μπροστά από τον δίσκο του Ήλιου και τον καλύπτει είτε μερικώς είτε ολικώς. Όλες οι εκλείψεις συμβαίνουν λόγω μιας ουράνιας σύμπτωσης, που αφορά το πώς φαίνονται ο Ήλιος και η Σελήνη από την επιφάνεια του πλανήτη μας. Η διάμετρος του Ήλιου (1.392.000 χλμ.) είναι 400 περίπου φορές μεγαλύτερη από τη διάμετρο της Σελήνης (3.476 χλμ.), αλλά από τη Γη τα δύο αυτά σώματα έχουν το ίδιο σχεδόν φαινομενικό μέγεθος, επειδή ο Ήλιος είναι 400 περίπου φορές πιο μακριά μας απ’ ό,τι η Σελήνη.

Οι ηλιακές εκλείψεις είναι πολύ πιο συχνές από τις σεληνιακές. Ο μέγιστος αριθμός σεληνιακών εκλείψεων στη διάρκεια ενός ημερολογιακού έτους δεν υπερβαίνει τις τρεις (όπως έγινε το 1917 και το 1982). Αντίθετα, ο μέγιστος αριθμός των ηλιακών εκλείψεων μπορεί να φτάσει τις πέντε, όπως έγινε το 1934.

Η παρατήρηση μιας ολικής ηλιακής έκλειψης σε μία περιοχή είναι αρκετά σπάνια και συμβαίνει κατά μέσο όρο κάθε 360 χρόνια. Οι υπολογισμοί που έχουν γίνει, σύμφωνα με τον Διονύση Σιμόπουλο, εκτιμούν πως ένας άνθρωπος έχει μία πιθανότητα στις 25.000 να παρατηρήσει μία ολική ηλιακή έκλειψη, ενώ η πιθανότητα του ιδίου να σκοτωθεί από την πτώση ενός αστεροειδούς είναι μία στις 20.000. Υπάρχει δηλαδή μεγαλύτερη πιθανότητα να σκοτωθεί κανείς από ένα «πεφταστέρι», παρά να παρατηρήσει μία ολική έκλειψη του Ήλιου!

Ανησυχίες για το ηλεκτρικό ρεύμα

Ανησυχίες υπάρχουν για το κατά πόσο η έκλειψη θα επηρεάσει αρνητικά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, αν η 20η Μαρτίου είναι ηλιόλουστη ημέρα, η ξαφνική μείωση της ηλεκτροπαραγωγής στην Ευρώπη, καθώς θα σκεπαστεί σχεδόν ο μισός Ήλιος, μπορεί να φθάσει τα 34.000 μεγαβάτ, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, ισοδύναμη με τη συνολική παραγωγή 80 μεσαίων συμβατικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής.

Σήμερα περίπου 100 φορές περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια παράγεται από τον Ήλιο, σε σχέση με το 1999, όταν υπήρξε προηγούμενη έκλειψη. Οι ευρωπαίοι ηλεκτροπαραγωγοί θεωρούν ότι η φετινή έκλειψη για πρώτη φορά θα αποτελέσει μια σοβαρή δοκιμασία για την ενεργειακή ασφάλεια των δικτύων στην Ευρώπη. Επειδή η πτώση της παραγωγής ρεύματος θα είναι απότομη αύριο το πρωί, έχουν ήδη ληφθεί έκτακτα μέτρα, π.χ. να ενεργοποιηθούν άμεσα υδροηλεκτρικοί ή λιγνιτικοί σταθμοί, αν χρειαστεί.

Η χώρα που κινδυνεύει περισσότερο είναι η Γερμανία, που έχει επενδύσει πολύ στην ηλιακή ενέργεια και διαθέτει ηλιακό δυναμικό της τάξης των 40.000 μεγαβάτ (το 18% των αναγκών της σε ρεύμα καλύπτεται από τον Ήλιο). Μεγάλη εξάρτηση από τον Ήλιο έχει και η Ιταλία (παραγωγή 20.000 μεγαβάτ), αλλά όχι η Γαλλία (μόνο 5.700 μεγαβάτ), η οποία παραδοσιακά βασίζεται στην πυρηνική ενέργεια για την παραγωγή ηλεκτρισμού.

Η αρχή της Άνοιξης

Η 21η Μαρτίου σηματοδοτεί την πρώτη μέρα της Άνοιξης στο βόρειο ημισφαίριο και την πρώτη μέρα του Φθινοπώρου στο νότιο ημισφαίριο. Ο Ήλιος θα λάμπει κάθετα πάνω από τον Ισημερινό της Γης και η διάρκεια της ημέρας και της νύχτας θα είναι περίπου ίδια. Στη συνέχεια, στο βόρειο ημισφαίριο (και στη χώρα μας) η ημέρα θα μεγαλώνει συνεχώς σε βάρος της νύχτας, ενώ το αντίστροφο θα συμβεί στο νότιο ημισφαίριο.

Σούπερ Σελήνη

Όταν η Σελήνη βρίσκεται στο περίγειό της, η τροχιά της την φέρνει στην κοντινότερη απόσταση από τη Γη. Φέτος, αυτό θα συμβεί έξι φορές και μία από αυτές θα είναι στις 20 Μαρτίου. Δύο φορές ήδη συνέβησαν, ενώ οι υπόλοιπες τρεις θα συμβούν τους μήνες Αύγουστο, Σεπτέμβριο και Οκτώβριο.

Όμως, στις 20 Μαρτίου το φαινόμενο δεν θα είναι ορατό, επειδή θα υπάρχει Νέα Σελήνη, οπότε το φεγγάρι δεν θα φαίνεται καθόλου από τη Γη, απλώς θα σκιάζει εν μέρει τον Ήλιο. Η προηγούμενη πανσέληνος ήταν στις 5 Μαρτίου και η επόμενη θα είναι στις 4 Απριλίου.

Καθημερινή