Ψηφίσθηκε την Τρίτη στις 15 Δεκεμβρίου 2015 από την ελληνική Βουλή ένα από τα πλείστα, τα τελευταία χρόνια, νομοσχέδια με προαπαιτούμενα.

Ωστόσο, η πρωτοτυπία του συγκεκριμένου κειμένου έγκειται στα τρία πρώτα άρθρα του. Για πρώτη φορά προβλέπεται στο ελληνικό δίκαιο, η δημιουργία «εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων από μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΕΔΑΜΕΔ) και εταιρείες μεταβίβασης απαιτήσεων από μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΕΜΑΜΕΔ).

Από την αιτιολογική έκθεση εκφράζεται ρητώς η βούληση του ιστορικού νομοθέτη, ότι δηλαδή σε μία πρώτη φάση προβλέπεται η διαχείριση ή/και η μεταβίβαση μόνο των μεγάλων, κόκκινων επιχειρηματικών δανείων.

Ωστόσο θα ήταν πραγματικά τόσο ωφέλιμο, όσο και σημαντικό να παρουσιασθούν συστηματικά οι καινοτομίες προκειμένου ο μέσος δανειολήπτης να ενημερωθεί για να προετοιμασθεί για τις σχετικές ρυθμίσεις όταν αυτές εφαρμοσθούν και για τα στεγαστικά ή μικρά καταναλωτικά δάνεια, δηλαδή από τα μέσα Φεβρουαρίου 2016, ήτοι μετά από λιγότερο από δύο σχεδόν μήνες.

Προς τον σκοπό αυτό η δικηγόρος/διαμεσολαβήτρια Δρ Χριστίνα Χαλανούλη απαντά σε πέντε κρίσιμες ερωτήσεις για τη νέα εποχή στα κόκκινα δάνεια:

1. Οι προτεινόμενες αλλαγές εξασθενούν τη θέση του δανειολήπτη; Πώς θα μπορέσει να προστατευθεί από τους κινδύνους;

Είναι αναμφισβήτητο ότι η άρση της απόλυτης προστασίας της πρώτης κατοικίας αποτελεί τόσο για τους δανειολήπτες στεγαστικών δανείων, όσο και για τους δανειολήπτες των επιχειρηματικών μία δυσμενέστερη περίπτωση σε σχέση με το παρελθόν. Ωστόσο πρέπει να ιδωθεί η συνέπεια αυτή ως ευκαιρία για την οριστική διευθέτηση του δανείου για καθένα οφειλέτη.

Η λύση λοιπόν θα δοθεί μέσω της διαπραγμάτευσης, αλλά εδώ πρέπει να υπογραμμίσουμε μέσω της ουσιαστικής και εποικοδομητικής διαπραγμάτευσης με το πιστωτικό ίδρυμα. Τόσο ο νόμος με τα προαπαιτούμενα, όσο και η πρόσφατη τροποποίηση του Ν.3869/2010 (νόμος Κατσέλη) θέτουν ως βασικό άξονα της «συζήτησης» με την τράπεζα τον Κώδικα Δεοντολογίας των Τραπεζών.

Χρειάζεται όμως μεγάλη προσοχή, καθώς ελλοχεύει ο κίνδυνος για τους δανειολήπτες να υπαναχωρήσουν τελικά σε προδιατυπωμένες συμβάσεις τις οποίες θα προτείνουν μονομερώς οι δανειστές και τις οποίες τελικά δεν θα είναι σε θέση να κατανοήσουν οι οφειλέτες. Είναι συνεπώς αναγκαίο, οι διαπραγματεύσεις να γίνονται πάντα παρουσία του δικηγόρου του δανειολήπτη και να εξασφαλίζεται εξαρχής η ισότητα των μερών. Ωστόσο πραγματική διασφάλιση των συμφερόντων του δανειολήπτη θα επέλθει με την επαναδιαπραγμάτευση της δανειακής σύμβασης μέσα από τη διαδικασία της διαμεσολάβησης.

2. Οι τροποποιήσεις στο νόμο Κατσέλη ουσιαστικά χωρίζουν τους δανειολήπτες σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Πώς προστατεύονται όσοι δεν μπορούν να εισαχθούν σε καμία από τις δύο;

Πράγματι το νέο θεσμικό πλαίσιο αναφέρεται ρητώς από τη μια μεριά στους δανειολήπτες που βρίσκονται σε πλήρη αδυναμία παροχής, για τους οποίους αναγνωρίζεται η προστασία της πρώτης κατοικίας και η ενδεχόμενη «συνεισφορά» του Δημοσίου στην κάλυψη της μηνιαίας δόσης του δανείου για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και από την άλλη προστατεύονται οι δανειολήπτες που μπορούν να ικανοποιήσουν τους δανειστές με επαναδιαπραγμάτευση, υπό τον όρο της πιθανότητας ρευστοποίησης της ακίνητης περιουσίας τους, πλην της πρώτης κατοικίας.

Αν και τίθενται αυστηρά εισοδηματικά κριτήρια και για τις δύο κατηγορίες -κριτήρια που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και ανελαστικά- πρέπει να υπογραμμιστεί η βασική και σημαντικότερη καινοτομία, αυτή της εισαγωγής για πρώτη φορά του υπολογισμού επί της σημερινής, εμπορικής αξίας του ακινήτου. Σε σχέση λοιπόν και με την πρώτη ερώτηση, πρέπει να συμπληρώσουμε ότι η επαναδιαπραγμάτευση θεμιτό είναι να γίνει ενώπιον διαπιστευμένου διαμεσολαβητή, παρουσία του δικηγόρου του δανειολήπτη και να συζητηθεί το δάνειο επί της πραγματικής, σημερινής, εμπορικής αξίας του ακινήτου.

3. Ποιες είναι οι ενέργειες που πρέπει να κάνει σήμερα ένας δανειολήπτης που δεν έχει υπαχθεί ακόμα στο Ν.3869/2010;

Οι ενέργειες που πρέπει να κάνει είναι δύο και αλληλεξαρτούμενες. Η πρώτη είναι να υπαχθεί στον νόμο Κατσέλη καταθέτοντας αίτηση στο Ειρηνοδικείο του τόπου μόνιμης κατοικίας του, έτσι ώστε να προστατευθεί τουλάχιστον η πρώτη κατοικία του μέχρι την πρώτη συζήτηση.

Η δεύτερη ενέργεια είναι η σημαντικότερη, αυτή που θα δώσει οριστική λύση στο πρόβλημα της υπερχρέωσης. Πρόκειται για την προσπάθεια επιτυχούς επαναδιαπραγμάτευσης της οφειλής του με την τράπεζα. Η δεύτερη αυτή πράξη πρέπει όμως να ακολουθήσει ορισμένα πρότυπα τα οποία δεν πρέπει επ’ ουδενί να παραβιασθούν. Έτσι από τη μία μεριά οποιαδήποτε συζήτηση πρέπει να γίνεται παρουσία του δικηγόρου και από την άλλη προτιμότερο είναι η επαναδιαπραγμάτευση να γίνεται υπό την αιγίδα ενός διαπιστευμένου διαμεσολαβητή, προκειμένου να εξασφαλίζεται η αντικειμενικότητα της διαδικασίας και κυρίως να έχει η συμφωνία την ισχύ δικαστικής απόφασης.

4. Τι πρέπει να κάνει ο δανειολήπτης που έχει υπαχθεί στον νόμο Κατσέλη;

Ο οφειλέτης στην περίπτωση αυτή οφείλει να επανυποβάλει ή επικαιροποιήσει τα στοιχεία του φακέλου στο Ειρηνοδικείο. Η διαδικασία είναι απλή και γνώριμη για τον δανειολήπτη, αλλά χρονοβόρα. Στην πραγματικότητα πρέπει να συγκεντρώσει όλα τα στοιχεία που είχε αρχικώς υποβάλει, δηλαδή ενδεικτικά φορολογικά στοιχεία (Ε9 κτό) βεβαιώσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων για τις οφειλές του. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι καλό θα ήταν να συνυποβάλει παραστατικά που αποδεικνύουν τη συνέπεια του ως προς την εξόφληση της δόσης που του έχει επιβάλει το δικαστήριο.

5. Τι σηματοδοτεί πρακτικά η δημιουργία «εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων από μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΕΔΑΜΕΔ) και εταιρειών μεταβίβασης απαιτήσεων από μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΕΜΑΜΕΔ).

Πρέπει να παραδεχτούμε ότι η εισαγωγή τέτοιων «θεσμών» στην ελληνική έννομη τάξη είναι πρωτόγνωρη. Καταρχάς αυστηροποιεί ή καλύτερα θέτει κανόνες στην ισχύουσα «έκνομη» κατάσταση στον τομέα των μη εξυπηρετούμενων μεγάλων επιχειρηματικών δανείων.

Ο ίδιος ο Κώδικας Δεοντολογίας που θεσπίστηκε από τον Αύγουστο του 2014 προβλέπει, όσον αφορά τα επιχειρηματικά δάνεια, την πρόταση ενός επιχειρηματικού πλάνου για τις βιώσιμες, αλλά υπερήμερες ως προς τις οφειλές τους εταιρείες. Έτσι το πρώτο από τα δύο είδη εταιρειών που ψηφίστηκαν την Τρίτη στη Βουλή, θα εκπληρώσουν αυτή την αποστολή. Όσον αφορά τώρα τις εταιρείες μεταβίβασης απαιτήσεων είναι σαφές ότι θα αποκτήσουν «την κυριότητα» του δανείου.

Αυτό που πρέπει να εξασφαλιστεί είναι ότι και οι εταιρείες αυτές θα πληρώνουν ένα εύλογο τίμημα που δεν θα απέχει πολύ από το αρχικό κεφάλαιο του δανείου ή να προσδιοριστεί ότι η μεταβίβαση με πολύ χαμηλότερο τίμημα συνεπάγεται και διεκδίκηση της απαίτησης εναντίον του δανειολήπτη στην ίδια (χαμηλότερη) αξία. Η θέσπιση της ασφαλιστικής αυτής δικλείδας θα έχει θετικό αντίκτυπο, όταν και αν τελικά αποφασιστεί οι εταιρείες αυτές να ασχοληθούν και με τα κόκκινα στεγαστικά δάνεια.

Σε κάθε περίπτωση ήγγικεν η ώρα της πραγματικής διαπραγμάτευσης και της ουσιαστικής επίλυσης του προβλήματος των ληξιπρόθεσμων δανείων.

imerisia.gr

Αρχικά η αλλαγή στο ''πόθεν έσχες'' αφορά στους εως τώρα υπόχρεους, όπως πολιτικούς, κρατικούς λειτουργούς, στελέχη της δημόσιας διοίκησης και δημοσιογράφους. Το επόμενο βήμα θα είναι η επέκταση του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου σε όλους τους φορολογούμενους.

Τι πρέπει να δηλώσετε από την Πρωτοχρονιά
- Καταθέσεις στις τράπεζες, κινητά και ακίνητα περιουσιακά στοιχεία

- Μετρητά εκτός τραπεζικών λογαριασμών ή σε θυρίδες, με αξία άνω των 15.000 ευρώ, κοσμήματα, μέταλλα και πολύτιμους λίθους εφόσον η αξία τους υπερβαίνει τις 30.000 ευρώ

- Ο υπόχρεος υποβολής Δήλωσης Περιουσιακής Κατάστασης (ΔΠΚ) απαιτείται να είναι ενεργός χρήστης των υπηρεσιών του TAXISnet, προκειμένου να υποβάλει τη δήλωση αποκλειστικά ηλεκτρονικά, μέσω ενιαίας διαδικτυακής εφαρμογής. Η δήλωση υποβάλλεται από τον υπόχρεο και αφορά την περιουσιακή κατάστασή του, καθώς και της ή του συζύγου και των ανήλικων τέκνων. Υποχρέωση υποβολής δήλωσης υφίσταται και στην περίπτωση που δεν έχει μεταβληθεί η περιουσιακή κατάσταση.

- Κατά την υποβολή της δήλωσης ο υπόχρεος οφείλει σε κάθε περίπτωση να επικαιροποιήσει την περιουσιακή του κατάσταση, σε σχέση με τη δήλωση του αμέσως προηγούμενου έτους και να διατηρήσει αναλλοίωτα τα στοιχεία τα οποία δεν έχουν μεταβληθεί. Κατα την υποβολή της δήλωσης από τον υπόχρεο, τα βασικά στοιχεία αυτού δηλαδή ο ΑΦΜ, το επώνυμο, το όνομα και το πατρώνυμο, εμφανίζονται όπως τηρούνται στο φορολογικό μητρώο.

- Σε περίπτωση απόκτησης νέου εμπράγματου δικαιώματος επί ακινήτου ή απώλειας εμπράγματου δικαιώματος επί ακινήτου, που έχει δηλωθεί σε προηγούμενες δηλώσεις του υπόχρεου, δηλώνονται τα στοιχεία του συμβολαίου απόκτησης ή μεταβίβασης.
Σε περίπτωση απόκτησης εμπράγματων δικαιωμάτων επί ακινήτων λόγω κληρονομικής διαδοχής, δηλώνονται τα στοιχεία του κληρονομούμενου καθώς και ο τρόπος και η ιδιότητα με την οποία ο υπόχρεος έγινε κληρονόμος.
Σε περίπτωση απόκτησης και απώλειας οποιουδήποτε εμπράγματου δικαιώματος επί ακινήτου, εντός του έτους που αφορά η δήλωση, δηλώνονται και οι δύο μεταβολές. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση απόκτησης και μεταβίβασης, εντός του έτους που αφορά η δήλωση, οχημάτων καθώς και πλωτών και εναερίων μέσων.

- Κατά την πρώτη εφαρμογή της ηλεκτρονικής υποβολής της δήλωσης περιουσιακής κατάστασης η δήλωση θεωρείται ως αρχική και ως εκ τούτου περιλαμβάνει το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων του υπόχρεου και όχι μόνο τις μεταβολές.

Πηγή Ημερησία

Αντιμέτωποι με την επιβολή φόρου 33% βρίσκονται οι φορολογούμενοι που υπόκεινται σε έλεγχο του Πόθεν Εσχες και αδυνατούν να δικαιολογήσουν την προέλευση των χρημάτων για την απόκτηση οποιουδήποτε περιουσιακού στοιχείου.

Ειδικότερα κάθε προσαύξηση περιουσίας που διαπιστώνεται από τους φοροελεγκτές ότι έχει προέλθει από παράνομη ή αδικαιολόγητη ή άγνωστη πηγή ή αιτία, θεωρείται κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα και φορολογείται με συντελεστή 33%.

Βέβαια, ο φορολογούμενος, έχει τη δυνατότητα να αποδείξει την πραγματική πηγή ή την αιτία προέλευσης ή ότι η εν λόγω προσαύξηση φορολογήθηκε ή απαλλάχθηκε νόμιμα προσκομίζοντας νόμιμα δικαιολογητικά και έγγραφα. Εάν οι αποδείξεις δεν είναι ικανοποιητικές, η οποιαδήποτε προσαύξηση της περιουσίας χαρακτηρίζεται και φορολογείται ως εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα με 33% από το πρώτο ευρώ της αξίας της.

Ωστόσο κατά τους ελέγχους πόθεν έσχες που διενεργούν οι εφορίες έχουν ανακύψει σημαντικά προβλήματα τα οποία εντοπίζονται κυρίως κατά τον έλεγχο των τραπεζικών καταθέσεων. Πολλοί οι οποίοι ελέγχθηκαν για προσαύξηση περιουσίας βρέθηκαν «χρεωμένοι» με πρόσθετο εισόδημα καθώς οι ελεγκτές θεωρούσαν κάθε κατάθεση ποσού σε λογαριασμό τους ως νέο εισόδημα, παρά το γεγονός ότι πολλά από αυτά τα ποσά είχαν προηγουμένως αναληφθεί από άλλους λογαριασμούς των ίδιων των ελεγχόμενων.
Τα προβλήματα αυτά επιχειρεί να λύσει με εγκύκλιο της η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων η οποία δίνει αναλυτικές εντολές στους φοροελεγκτές για το πότε θα θεωρείται αδικαιολόγητη η προσαύξηση περιουσίας ενός φορολογούμενου κατά τον έλεγχο του Πόθεν Έσχες.

Ειδικότερα διευκρινίζεται ότι κατά τον έλεγχο τραπεζικών καταθέσεων θα πρέπει να εντοπίζονται οι «πρωτογενείς καταθέσεις», δηλαδή αυτές που πραγματικά συνιστούν εντοπισμό πραγματικού εισοδήματος και δεν αποτελούν επανακατάθεση ποσών που έχουν αναληφθεί από άλλους τραπεζικούς λογαριασμούς του φορολογούμενου ο οποίος έχει μπει στο ελεγκτικό στόχαστρο. Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι «δεν αντίκειται στη φορολογική νομοθεσία η ανάληψη χρηματικών ποσών και η αποδεδειγμένη επανακατάθεση μέρους ή του συνόλου αυτών και ούτε προβλέπεται χρονικός περιορισμός για την διαδικασία κίνησης χρηματικών κεφαλαίων».

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην εγκύκλιο του αναπληρωτή Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων Ι. Μπάκα:
1. Η προσαύξηση της περιουσίας αφορά κινητή ή ακίνητη περιουσία οποιασδήποτε μορφής, όπως οικόπεδα, σπίτια, αυτοκίνητα, σκάφη, αεροσκάφη, τραπεζικές καταθέσεις και πάσης φύσεως χρεόγραφα, (μετοχές, τοκομερίδια, ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια κλπ.), η οποία δεν δικαιολογείται από τα εισοδήματα που δηλώνει ο φορολογούμενος. Η μεταβολή της σύνθεσης ή της διατήρησης της περιουσίας δεν σημαίνει απαραίτητα και την προσαύξησή της.

2. Ο φορολογούμενος πρέπει να προσκομίζει τα νόμιμα δικαιολογητικά για την δικαιολόγηση προσαύξησης περιουσίας μέσω διάθεσης περιουσιακών στοιχείων ή μέσω απόκτησης εισοδημάτων που στο παρελθόν δεν υπήρχε η υποχρέωση της αναγραφής τους στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων, είτε γιατί ήταν αφορολόγητα είτε γιατί φορολογούνταν με ειδικό τρόπο (πχ. τόκοι, πώληση εισηγμένων μετοχών).

3. Στις περιπτώσεις που η προσαύξηση περιουσίας προέρχεται από δωρεά, δανειοδότηση, γονική παροχή, κληρονομιά κλπ, πρέπει να ελέγχεται αν υπήρχε η δυνατότητα από τον δωρητή, τον δανειοδότη, τον παρέχοντα, τον κληρονομούμενο, να καταβάλλει ποσά που επικαλείται ο φορολογούμενος, καθώς και αν έχουν καταλογιστεί τα ποσά που προβλέπονται από τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις (π.χ. τέλη χαρτοσήμου , φόρος γονικής παροχής, φόρος δωρεάς κ.λπ.).

Ελεγχος στις τραπεζικές καταθέσεις
Η προσαύξηση της περιουσίας που προκύπτει από τον έλεγχο τραπεζικών λογαριασμών πρέπει να τεκμηριώνεται επαρκώς, καθόσον αναλήψεις και καταθέσεις μπορεί να αφορούν συναλλαγές-κινήσεις που δεν συνιστούν κατ' ανάγκη φορολογητέο εισόδημα. Μεταφορές χρηματικών ποσών μεταξύ τραπεζικών λογαριασμών εξετάζονται και διερευνάται ο λόγος που πραγματοποιήθηκαν οι συναλλαγές μεταφοράς των ποσών αυτών αφού προσκομίσει ο φορολογούμενος τα σχετικά έγγραφα.

Δηλαδή το θέμα που πρέπει να εξετάζεται δεν είναι ο χρόνος που μεσολαβεί μεταξύ ανάληψης και κατάθεσης στον ίδιο ή άλλο τραπεζικό λογαριασμό αλλά αν τα αναληφθέντα ποσά υπερκαλύπτουν δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων ή λοιπών δαπανών, έτσι ώστε να μην δικαιολογούνται μεταγενέστερες καταθέσεις ίσου ή άλλου ποσού στον ίδιο ή άλλο λογαριασμό.

Σ' αυτήν την περίπτωση μπορεί να αποδειχθεί και να τεκμηριωθεί από τον έλεγχο ότι, οι συγκεκριμένες αναλήψεις που έγιναν από τον φορολογούμενο από έναν ή περισσότερους λογαριασμούς δαπανήθηκαν για την απόκτηση περιουσιακών στοιχείων ή λοιπών δαπανών οπότε δεν μπορεί να θεωρηθεί εφικτή η επανακατάθεση των ποσών αυτών σε ίδιους ή άλλους λογαριασμούς.Επιπλέον ο έλεγχος κρίνει και τεκμηριώνει εάν πρόκειται ή όχι για «πρωτογενείς καταθέσεις», δηλαδή για ποσά που προέρχονται από άγνωστη ή μη διαρκή ή μη σταθερή πηγή ή αιτία και δεν προέρχονται από αναλήψεις από άλλους τραπεζικούς λογαριασμούς.

imerisia.gr