Είναι Μακεδονικός ή όχι ο τάφος της Αμφίπολης; Οι αρχαιολόγοι (ξανα)βγάζουν τα … ξίφη τους. 

Σφοδρό πόλεμο της επιστημονικής κοινότητας γύρω από το Μνημείο της Αμφίπολης πυροδότησε το Κυριακάτικο πρωτοσέλιδο της Αυγής, το οποίο σε ένα timing λίγο πριν από το 3ο Μνημόνιο που προκαλεί πολλά ερωτηματικά, υποστήριξε ο τάφος δεν ανήκει στους Μακεδονικούς χρόνους – άποψη που υπέθαλπε η προηγούμενη κυβέρνηση. Με επιστολή – κόλαφο προς την Αυγή που δημοσιοποίησε, η υπεύθυνη ανασκαφέας του Τύμβου Καστά, Κατερίνα Περιστέρη, απαντάμιλώντας για βάναυση προσβολή της προσωπικότητάς της.

Η κυρία Περιστέρη αμφισβητεί ευθέως τη νομιμότητα του κλιμακίου που φέρεται να διενήργησε αυτοψία «κατεβάζοντας» τη χρονολόγηση του μνημείου από τον 4ο αιώνα στους ύστερους ελληνιστικούς χρόνους 

Η κυρία Περιστέρη αμφισβητεί ευθέως τη νομιμότητα του κλιμακίου που φέρεται να διενήργησε αυτοψία «κατεβάζοντας» τη χρονολόγηση του μνημείου από τον 4ο αιώνα στους ύστερους ελληνιστικούς χρόνους (δεύτερο μισό του 2ου π. Χ. – 1ος αι) και ουσιαστικά απεμπλέκοντας το με τη βασιλική οικογένεια των Μακεδόνων. Σύμφωνα με τα λεγόμενά της, η αυτοψία και το εν λόγω πόρισμα διεξήχθηκαν σ’ ένα διάστημα φιλικής επίσκεψης μισής ώρας. «Είδαν το υλικό, την κεραμεική μιας επίχωσης κι όχι του μνημείου και έκριναν ότι αφής στιγμής η επίχωση είναι του 2ου πχ αιώνα ο τάφος ανήκει σ’ αυτή την περίοδο. Δεν ευσταθεί…» έλεγε σε συνεργάτες της. Από την ίδια πλευρά διάχυτος είναι επίσης ο προβληματισμός για το πόσο επισπεύσθηκε να εξαχθεί το νέο πόρισμα.

Μεταξύ άλλων στο τέλος Αυγούστου θα γίνουν γνωστά τα αποτελέσματα μελετών για γεωτεχνικά ζητήματα του Μνημείου που θα υποβληθούν στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.

Επιπλέον, η κυρία Περιστέρη και οι συνεργάτες της θα παρουσιάσουν σε μια ολοκληρωμένη εικόνα τα δικά τους συμπεράσματα τον ερχόμενο Σεπτέμβριο. Σύμφωνα με πληροφορίες του TheTOC, θα είναι μια παρουσίαση σε εντελώς διαφορετική γραμμή και θέση απ’ αυτή του νέου πορίσματος. «Θα ακούσετε πολλά και άκρως αποκαλυπτικά», μας λένε πηγές από το περιβάλλον της ανασκαφής.

Το δημοσίευμα της Αυγής αναφέρει ότι λίγο πριν συμπληρωθεί ένας χρόνος από την ανακοίνωση των σπουδαίων ευρημάτων για την Αμφίπολη … «τα επιστημονικά δεδομένα που προκύπτουν από την ανασκαφική έρευνα έρχονται να ανατρέψουν τη χρονολόγηση του μνημείου…», το οποίο περιγράφει ως αρχαιολογικό πυροτέχνημα.

Αναλυτικά η επιστολή της Κατερίνας Περιστέρη:

Προς την Εφημερίδα Αυγή 9 Αυγούστου 2015

Αξιότιμε κ. Διευθυντά

Με οργή και έκπληξη διάβασα στο σημερινό άρθρο της εφημερίδας σας το πρωτοσέλιδο με τίτλο «Φιάσκο Σαμαρά η Αμφίπολη» το οποίο εκτός του ότι βρίθει από ανακρίβειες, με απαξιώνει προσωπικά και λοιδορεί το επιστημονικό μου έργο ενώ εκτοξεύει την ασύλληπτη κατηγορία ότι έθεσα σε κίνδυνο το Μνημείο με τη χρήση εκσκαφέων για την αποχωμάτωση.

Στο άρθρο της η κ. Πόλυ Κρημνιώτη ισχυρίζεται ότι «τα επιστημονικά δεδομένα που προκύπτουν από την ανασκαφική έρευνα, έρχονται να ανατρέψουν τη χρονολόγηση του Μνημείου, η οποία διολισθαίνει από τον 4ο π.Χ αιώνα στους ύστερους ελληνιστικούς χρόνους (δεύτερο μισό του 2ου π.Χ αιώνα -1ος αιώνας).

Αν δεν με απατά η μνήμη μου, την ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ, την πραγματοποίησα εγώ ως επικεφαλής της ανασκαφής και Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών συνεπικουρούμενη από επιστημονική ομάδα όλων των ειδικοτήτων (αρχιτέκτονες, μηχανικούς, συντηρητές όπως επίσης και εκπροσώπους Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων). Αναρωτιέμαι η εφημερίδα σας σε ποια ανασκαφική έρευνα αναφέρεται;

Γράφετε επίσης για την «έκθεση αυτοψίας που πραγματοποίησε κλιμάκιο του Υπουργείου Πολιτισμού αποτελούμενο από έγκριτους αρχαιολόγους, με πολυετή ανασκαφική εμπειρία στη Μακεδονία, στον αρχαιολογικό χώρο και στο Μουσείο της Αμφίπολης όπου φυλάσσονται η κεραμική και άλλα κινητά ευρήματα της ανασκαφής, στις 30 Μαΐου.»

Θα σας παρακαλούσα να μου υποδείξετε το υπηρεσιακό έγγραφο με το οποίο με ενημερώνει το Υπουργείο Πολιτισμού για τη διενέργεια αυτοψίας στο Μνημείο, διότι κάτι τέτοιο δεν έφτασε ποτέ στα χέρια μου. Ως εκ τούτου, δεν υπήρξε κανένα νομίμως ορισμένο κλιμάκιο ή επιστημονική επιτροπή που να επισκέφτηκε το Μνημείο για να διενεργήσει αυτοψία. Και μου γεννώνται δικαίως απορίες:

Αλήθεια με ποια κριτήρια ορίστηκε το ανύπαρκτο κλιμάκιο στο οποίο αναφέρεστε;

Ποιοι το απάρτιζαν;

Πότε ορίστηκε;

Γιατί μετά την ολοκλήρωση της υποτιθέμενης αυτοψίας δεν έβγαλε το Υπουργείο Πολιτισμού Δελτίο Τύπου ώστε να ενημερώνει για το υποτιθέμενο επιστημονικό πόρισμα;

Αναφέρεστε στην 30η Μαίου ως ημερομηνία διενέργειας της υποτιθέμενης αυτοψίας. Όντως εκείνη την ημέρα έγινε μια επίσκεψη στο Μνημείο με επικεφαλής τη Αν.Γ.Γ. του Υπουργείου Πολιτισμού κ. Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, την οποία συνόδευαν δύο διευθύντριες Εφορειών στο πλαίσιο φιλικής επίσκεψης και συγκεκριμένα οι κ.κ. Αγγελική Κοτταρίδη και Πολυξένη Βελένη μετά του συζύγου της. Στη φιλική αυτή επίσκεψη, συνόδευσα τις κυρίες στο Μουσείο της Αμφίπολης και στη συνέχεια τις ξενάγησα στο Ταφικό Μνημείο του Τύμβου Καστά για περίπου μισή ώρα.

Και ερωτώ εσάς κ. Διευθυντά και τους αποδέκτες του άρθρου σας με το οποίο μάλιστα καυτηριάζετε και απαξιώνετε το δικό μου έργο, είναι δυνατόν να γίνει αυτοψία και να βγει επιστημονικό πόρισμα που αφορά τη χρονολόγηση του Μνημείου στο πλαίσιο μιας φιλικής επίσκεψης μισής ώρας;

Θέλω να πιστεύω ότι η συντάκτης του άρθρου κ. Πόλυ Κρημνιώτη, προφανώς δεν είχε υπόψιν της τα στοιχεία τα οποία σας έδωσα και ως εκ τούτου συνέταξε ένα κείμενο το οποίο βρίθει από ανακρίβειες και ψεύδη.

Και επειδή αναφέρεται και στο δημοσίευμα της έγκριτης εφημερίδας σας ότι η επιστημονική κοινότητα έφερε αντιρρήσεις για τη χρήση εκσκαφέων για την αποχωμάτωση του λόφου από την οποία δήθεν ενέκυψαν προβλήματα στατικότητας του Μνημείου, θα ήθελα να ρωτήσω εσάς και τους επικριτές μου, πως αλλιώς θα μπορούσαν να απομακρυνθούν τα μπάζα από τις προηγούμενες ανασκαφές του Δ. Λαζαρίδη τα οποία υψώνονταν στα 15 μέτρα και σε μεγάλη έκταση; Αντιλαμβάνεστε ότι πρόκειται για χιλιάδες τόνους χώμα το οποίο απομακρύνθηκε με εκατοντάδες φορτηγά με ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα από εξειδικευμένα άτομα και υπό στενή επιτήρηση; Προς τι οι αντιρρήσεις για την απομάκρυνση τους με σύγχρονα μέσα; Με τον ίδιο τρόπο ενεργούν οι αρχαιολόγοι στις σύγχρονες ανασκαφές κ. Διευθυντά. Δεν ζούμε στην εποχή του Λίθου στην Αρχαιολογία ξέρετε ώστε να μεταφέρουμε τα μπάζα με καλαθάκια! Και φυσικά δεν υπήρξε κανένα πρόβλημα στατικότητας του Μνημείου. Το αντίθετο μάλιστα! Αποφορτίστηκε η οροφή από πρόσθετο βάρος. Και όλο αυτό δεν έγινε με δική μου απόφαση αλλά κατόπιν μελέτης και με τη σύμπραξη ειδικών μηχανικών οι οποίοι συνεργάζονται χρόνια με το Υπουργείο Πολιτισμού.

Επίσης τη μομφή για την on line μετάδοση της ανασκαφής να την προσάψετε σε όσους ανήκει και όχι σε μένα προσωπικά. Αν θυμάστε, και αν όχι θα σας το θυμίσω εγώ, δεν ήμουν εκείνη που έτρεχα νυχθημερόν από κανάλι σε κανάλι για να δίνω συνεντεύξεις και να κάνω δηλώσεις «επιστημονικές» εξάγοντας αρχαιολογικά συμπεράσματα εκ του μακρόθεν. Δεν πιστεύω στην τηλεαρχαιολογία και τόσο ο βίος μου, όσο και το επιστημονικό μου έργο το αποδεικνύει περίτρανα. Αντιθέτως άλλοι συνάδελφοι μου και μη, κυνηγώντας τα περίφημα 5 λεπτά δημοσιότητας, προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν το παγκόσμιο ενδιαφέρον για το Μνημείο που βρέθηκε στη Μακεδονική γη και να γίνουν διάσημοι με τα δήθεν αδιάσειστα στοιχεία τους τα οποία αντλούσαν απλώς από φωτογραφίες και χωρίς να έχουν πατήσει το πόδι τους στην ανασκαφή.

Τέλος σε ότι αφορά την δήθεν νέα χρονολόγηση του Μνημείου, θα ήθελα να σας δώσω μια πληροφορία την οποία προφανώς αγνοεί η συντάκτης του άρθρου καθώς στην πρώτη επιστημονική παρουσίαση στην οποία ανακοινώθηκαν τα πρώτα επιστημονικά συμπεράσματα στις 29 Νοεμβρίου 2014 στο αμφιθέατρο του Υπουργείου Πολιτισμού, δηλαδή μετά την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης της ανασκαφής, είχα τονίσει ότι το Ταφικό Συγκρότημα του Τύμβου Καστά Αμφίπολης (Περίβολος, Λέων, Ταφικό Μνημείο) κατασκευάστηκε στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα (325-300 π.Χ.) με διάρκεια ζωής μέχρι και τους Ρωμαϊκούς χρόνους, οπότε και καταστρέφεται εν μέρει ο Περίβολος. Όμως τον 2ο π.Χ. αιώνα οι Μακεδόνες προχωρούν στη σφράγιση του Ταφικού Μνημείο για να το προστατεύσουν. Έτσι κατασκευάζονται οι τοίχοι σφράγισης μπροστά από τους διαφραγματικούς τοίχους με τις Καρυάτιδες και τις Σφίγγες.

Αν οι επικριτές μου μπερδεύονται με τη χρονολόγηση και γενικώς με το τι ανακαλύφθηκε και αποκαλύφθηκε στον Τύμβο Καστά, ας λάβουν υπόψιν τους ότι το ερχόμενο Φθινόπωρο, θα παρουσιάσω τα τεκμηριωμένα επιστημονικά συμπεράσματα και πορίσματα τόσο τα δικά μου όσο και της ανασκαφικής και μελετητικής ομάδας μου, οπότε θα προσκληθούν επισήμως για να τους λυθούν οι απορίες. Το να προβαίνουν σε αήθεις επιθέσεις και δήθεν επιστημονικά συμπεράσματα, απλώς τους εκθέτει.

Παρακαλώ όπως δημοσιεύσετε την απαντητική μου επιστολή, στην ίδια θέση και έκταση με το δημοσίευμα της Εφημερίδας Αυγή, το οποίο με εκθέτει βάναυσα. Σας ευχαριστώ εκ των προτέρων.

Με τιμή

Κατερίνα Περιστέρη

Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών

Υπεύθυνη Ανασκαφέας Τύμβου Καστά Αμφίπολης

Όπως είχε δηλώσει στο TheTOC.gr, σε ανατροπή των μέχρι τώρα συμπερασμάτων και υποθέσεων των αρχαιολόγων σχετικά με τον τύμβο Καστά και το πολυσυζητημένο μνημείο της Αμφίπολης προέβη ο διευθυντής Αρχαιολογικών Έργων της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας -Σπηλαιολογίας και μέλος της Διεπιστημονικής Ομάδας της ανασκαφής στην Αμφίπολη, Ευάγγελος Καμπούρογλου. Η ανατροπή σημειώθηκε στην εισήγησή του στη διάρκεια του 28ου Αρχαιολογικού Συνάντηση για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη που έγινε το Σάββατο 7 Μαρτίου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

«Τα ιζήματα του λόφου Καστά Αμφίπολης και η σχέση τους με το ταφικό μνημείο» ήταν ο τίτλος της ομιλίας του κ. Καμπούρογλου, ο οποίος ήταν από τους τελευταίους ομιλητές της Συνάντησης που ξεκίνησε την περασμένη Πέμπτη 5 Μαρτίου και ολοκληρώθηκε το Σάββατο 7 Μαρτίου.

Ο Λέων της Αμφίπολης δεν βρισκόταν τοποθετημένος στο λόφο Καστά

«Δεν προκύπτει από κανένα στοιχείο ότι ο Λέων της Αμφίπολης βρισκόταν τοποθετημένος πάνω στο λόφο Καστά», ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο κ. Καμπούρογλου αμφισβητώντας επί της ουσίας το συμπέρασμα στο οποίο είχαν καταλήξει και ανακοινώσει προ διετίας σχεδόν, η επικεφαλής της ανασκαφής Αικ. Περιστέρη και ο συνεργάτης της αρχιτέκτονας Μιχ. Λεφαντζής.

Στην πολυαναμενόμενη εισήγησή του ο κ. Καμπούρογλου, ο οποίος υπήρξε από τους πρώτους συνεργάτες της κ. Περιστέρη στην έναρξη των ερευνών του λόφου Καστά, υποστήριξε πως: «στο εσωτερικό του νεκρικού θαλάμου (όπου είχε εισέλθει πρώτος) εντόπισε πολλαπλές ανθρωπογενείς παρεμβάσεις καθώς και υπολείμματα καύσεων (δείγματά τους έχουν αποσταλεί σε αρμόδιο ινστιτούτο μελετών στη Μασαχουσέτη απ' όπου δεν έχει ληφθεί μέχρι στιγμής το αποτέλεσμα), ενώ στην οροφή του διαπιστώθηκαν μετακινήσεις εδαφών (πιθανότατα από σεισμό, όπως εκείνος του 597 μΧ, μεγέθους 6,7 Ρίχτερ με επίκεντρο γειτονική περιοχή -ο οποίος είχε ως επίπτωση ακόμα και την αλλαγή του ρου του Στρυμώνα).

Ο κ. Καμπούρογλου υποστήριξε:

Ο λόφος Καστά στην Αμφίπολη ήταν φυσικός, κι όχι τεχνητός.
Ο λόφος ήταν σχηματισμένος από ιζήματα χαλαζιακών άμμων και αργίλου και ψαμμίτη, υλικά που τον καθιστούν μειωμένης αντοχής και «ανίκανο» να φέρει επί αιώνες στην κορυφή του βάρος μεγαλύτερο των 500 τόνων (το βάθρο και το γλυπτό του Λέοντα ξεπερνούν συνολικά σε βάρος τους 1.500 τόνους).
Ο κιβωτιόσχημος τάφος που βρέθηκε στο εσωτερικό του λόφου Καστά είναι μεταγενέστερος (ή και προγενέστερος του λόφου), καθώς -σύμφωνα με τον κ. Καμπούρογλου- πρόκειται για ένα «ευτελές οικοδόμημα» που δεν θα μπορούσε να αποτελεί μέρος του συνόλου του μνημείου.
Μεταξύ των ομιλητών της Συνάντησης που μετείχε στις έρευνες στο λόφο Καστά ήταν επίσης ο καθηγητής στο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής του Τμήματος Φυσικής στο ΑΠΘ Γρηγόρης Τσόκας. Ο κ. Τσόκας αναφέρθηκε στα προβλήματα γεωφυσικής εξερεύνησης των τύμβων, καθώς στο βάθος των επιχώσεων και την κατασκευή του περιβόλου που δημιουργεί γεωφυσικές ανωμαλίες οι οποίες καθιστούν απαγορευτική τη δυνατότητα των απεικονίσεων.

Οι προβληματισμοί για τη «χρήση και τη δημόσια διαχείριση» της αρχαιολογίας με αφορμή την περίφημη ανασκαφή της Αμφίπολης δέσποσαν στη Συνάντηση που, παρ’ όλες τις προαναφερθείσες ανακοινώσεις, πραγματοποιήθηκε με απουσία επιστημονικών καταθέσεων γύρω από την Αμφίπολη.

ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Πότε κατασκευάστηκε το όρυγμα

Ο κ. Εγγλέζος αναφέρθηκε και στα «καυτά» ερωτήματα που βασανίζουν τους αρχαιολόγους.

«Θεωρώ ότι η κατασκευή του ορύγματος έγινε πριν την κατασκευή του μνημείου», είπε ο ίδιος