Επιστημονική γνώση και πολιτική ευθύνη στην διαχείριση της πανδημίας

της Έλλης Καρανίκα

H πρόσφατη επανεμφάνιση του Καθηγητή κ.Τσιόδρα στην ενημέρωση-παρότρυνση των Πολιτών σχετικά με την ζωτική σημασία του εμβολιασμού κατά του covid σηματοδότησε ότι είμαστε πάλι σε δύσκολη φάση της πανδημίας(ο δείκτης θετικότητας 1,53). Είναι κοινή παραδοχή ότι ο Καθηγητής επιστρατεύεται στα δύσκολα όχι μόνο για την επιστημονική του κατάρτιση αλλά κυρίως για την ενσυναίσθηση που εκπέμπει: ανθρώπινη όχι τεχνοκρατική, ψυχρή κι αποστασιοπoιημένη.Δείχνει ότι κατανοεί, συμμερίζεται την δυσκολία των καιρών , μπαίνει στη θέση του πληττόμενου Πολίτη , δεν του κουνά το δάκτυλο και υποδεικνύει το πιο αποτελεσματικό όπλο κατά του ιού, τον εμβολιασμό. Πολλοί έγκριτοι επιστήμονες εγχώριοι κι αλλοδαποί έχουν τοποθετηθεί είτε υπέρ είτε κατά του εμβολιασμού χωρίς να καταφέρουν να εξαλείψουν τις ενστάσεις , την δυσπιστία ή και τον φόβο των Πολιτών για κάθε μια από τις υποστηριζόμενες θέσεις. Ακόμη και οι δαπανηρές ενημερωτικές τηλεοπτικές ή άλλες καμπάνιες που ακολούθησαν το πρώτο κύμα της πανδημίας , με επιστημονική καθοδήγηση, δεν κατάφεραν να πείσουν τους αρνητές ή να μειώσουν τους αναποφάσιστους.

Η αξιοποίηση της εικόνας του κ.Καθηγητή ή άλλων διεθνώς αναγνωρισμένων Συμπατριωτών μας που διαπρέπουν εντός ή εκτός συνόρων, κάθε φορά που δυσκολεύει η κατάσταση της πανδημίας, νομίζω ότι δείχνει μια ακόμη διάσταση στον πολυπλευρο προβληματισμό που αναπτύσσεται στην τρέχουσα πανδημία : την σχέση επιστημονικού και πολιτικού λόγου και τις εκατέρωθεν ευθύνες. Αρκεί ο επιστημονικός λόγος και η επιστημονική τεκμηρίωση για να πείσει τον μέσο Πολίτη ώστε να πειθαρχήσει στις συστάσεις της Πολιτείας που αφορούν την ίδια την ζωή του σε μια πανδημία ή φυσική καταστροφή; Είναι άραγε σωστή η απαρέγκλιτη τήρηση από την Πολιτεία των συστάσεων της επιστημονικής κοινότητας των εμπειρογνωμόνων , παρά τις παράπλευρες τυχόν δυσμενείς συνέπειες (οικονομία, ελευθερίες, δικαιώματα κλπ) στον κοινωνικό ιστό μιας χώρας; Αν τα μέτρα αποβαίνουν ανεπαρκή για την επίτευξη του στόχου, παρά την εφαρμογή των επιστημονικών συστάσεων, πού θα αποδοθούν ευθύνες; Ποια ευθύνη αναλογεί σε ανεξάρτητους Συμβούλους –Επιστήμονες; Θυμόμαστε την ένταση που είχε προκαλέσει η συζήτηση στην Βουλή για το ακαταδίωκτο των Εμπειρογνωμόνων

Είναι ιλαροτραγικό να αμφισβητεί κάποιος τα επιστημονικά δεδομένα στις ημέρες μας ή τις τεκμηριωμένες επιστημονικές συστάσεις στην αντιμετώπιση της πανδημίας .Ο αριθμός των νεκρών διεθνώς αλλά και στην χώρα μας , δεν αφήνει περιθώρια για σενάρια συνομωσιολογίας , μεταφυσικές φοβίες κι αναπόδεικτες δοξασίες. Νομίζω ότι έβλαψε την σωστή ενημέρωση η πολυγλωσσία των διαφόρων επιστημόνων ή μη, που ήταν ολημερίς στα κανάλια, σε διάφορες εκπομπές «ποικίλης ύλης» και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Επιδημιολόγοι, λοιμωξιολόγοι, παιδιατροι, μηχανικοί , διάφοροι μαϊντανοί αμφίβολης τεκμηρίωσης με εκτενή παρουσίαση από δημοσιογράφους διαφόρων «επιστημονικών» ερευνών άγνωστων Καθηγητών , άγνωστων πανεπιστημίων ή ιδιωτικών ερευνητικών ιδρυμάτων ανά τον κόσμο, πιθανόν με αμφίβολο επιστημονικό προφίλ-ή ακόμη ύπαρξη ! Θυμόμαστε στις διάφορες περιόδους της πανδημίας, την σύγχυση που είχε προκληθεί από τις αλληλοαναιρούμενες δημόσιες θέσεις επιστημόνων υγείας σχετικά με τις μάσκες, τα αλλεπάλληλα λοκ νταουν, τις αντιπαραθέσεις των πολιτικών κομμάτων σχετικά με τις εισηγήσεις των Εμπειρογνωμόνων για άνοιγμα των συνόρων, της τουριστικής περιόδου, των καταστημάτων εστίασης κλπ .

Είναι φυσικό όλα αυτά να επηρέασαν την κοινωνία και να δικαιολογούν σε ένα βαθμό την διστακτικότητα, αναποφασιστικότητα, δυσπιστία, φόβο και εν τέλει την αρνητική στάση του μετέωρου Πολίτη απέναντι στις συστάσεις του επίσημου κράτους και των εντεταλμένων Οργάνων του. Αναφέρεται ως « μετέωρος» ο Πολίτης που στέκεται μεν αναποφάσιστος αλλά είναι δεκτικός στην αξιόπιστη, έγκυρη και πειστική επιστημονική ενημέρωση. Για τους συνειδητούς αρνητές , δύσκολα θα μπορούσε καποιος να συστήσει αποτελεσματικη μέθοδο προσέγγισης και μεταστροφής της στάσης τους. Το ίδιο ισχύει και για όσους πιστεύουν ότι η μη συμμόρφωση στην τήρηση μέτρων ή στον εμβολιασμό, είναι μια… αντισυστημική πράξη ενάντια στο κράτος που στοχεύει στην περικοπή των ελευθερίων τους και στην χειραγώγηση τους! Για τους διστακτικούς ή φοβισμένους πολίτες, όμως, η πειθώ με συζήτηση, διασαφήνιση αποριών, αντιμετώπιση του φόβου, κατανόηση (και…υπομονή!) έχει χώρο να δράσει. Η πόλωση μεταξύ εμβολιαστών-αντιεμβολιαστών είναι ολέθρια. Το τόνισε, με βιωματικό λόγο και η νέα αναπληρώτρια Υπουργό Υγείας κ. Μ.Γκάγκα , μάχιμη γιατρός που έζησε μέσα από την ΜΕΘ του Σωτηρία όλη την τραγωδία των νοσηλευόμενων ασθενών.

Η επιστημονική κοινότητα έχει ευθύνη στην κατάθεση τεκμηριωμένων συστάσεων και υπόδειξη των σύγχρονων εργαλείων διαχείρισης μιας κρίσης, όπως τώρα η πανδημία. Ο κόσμος προσδοκά από αυτή να είναι ανεξάρτητη και ελεύθερη από διάφορες αγκυλώσεις, υπηρετώντας μόνον την επιστήμη επ΄ωφελεία της κοινωνίας. Ο πολίτης έχει ατομική ευθύνη απέναντι στην προφύλαξη της υγείας του και των δικών του-πολύ περισσότερο που η χώρα έχει επάρκεια εμβολίων-το πιο αποτελεσματικό σήμερα όπλο κατά του κόβιτ . Στο κράτος ανήκει η τελική ευθύνη της διαχείρισης της πανδημίας. ’Εχει φανεί από την διεθνή συγκυρία, ότι τα λιγότερα λάθη σε αυτή την διαχείριση κάνει το κράτος που ακούει μεν προσεκτικά το Συμβουλευτικό ΄ Οργανο των εμπειρογνωμόνων επιστημόνων που το ίδιο επέλεξε αλλά στις αποφάσεις του λαμβάνει υπόψη και την εμπειρία άλλων κρατών με ανάλογα δημογραφικά χαρακτηριστικά με την χώρα μας, τις επιπτώσεις των μέτρων αντιμετώπισης στην κοινωνική-οικονομική ζωή των πολιτών του, τις αντοχές του εθνικού συστήματος υγείας ,τον έγκαιρο σχεδιασμό για την μετα-κόβιτ εποχή κλπ. Η στείρα αντιπαράθεση για επικοινωνιακούς λόγους, αφαιρεί χρόνο από την δράση κι εμπιστοσύνη από την σχέση κράτους-πολίτη.

Φίλοι συνάδελφοι που εργάζονται στην Μεγαλη Βρεττανία μου έλεγαν πρόσφατα ότι το Κοινοβούλιο της, μετά διεξοδική συζήτηση και διαβούλευση, εξέδωσε ένα κείμενο όχι με τα μεγέθη της πανδημίας ή επιστημονικά συμπεράσματα μελετών αλλά με κριτική αποτίμηση των ενεργειών της κυβέρνησης και με απόδοση ευθυνών για την κρατική διαχείριση της πανδημίας. Στην χώρα μας δεν υπάρχει παράδοση στην σύνταξη συναινετικών διακομματικών πορισμάτων (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων) ,με κριτική, τεκμηριωμένη παρουσίαση των πεπραγμένων της κρατικής μηχανής, ως προς την αντιμετώπιση μιας καταστροφής. Οι επίσημες ανακοινώσεις αναφέρονται σε στατιστικά και επιδημιολογικά μεγέθη της πανδημίας και του εμβολιασμού ενώ παράλληλα, ζούμε εναν καθημερινό καταιγισμό από ανακοινώσεις στο γνωστό πνεύμα του είναι «όλα καλά ή όλα χάλια»-ανάλογα της προέλευσης, κυβερνηση ή αντιπολίτευση αντιστοιχα. Φοβάμαι ότι, αν έμπαινε θέμα αποτίμησης της μέχρι τώρα διαχείρισης των 3κυματων πανδημίας από ελληνικό κοινοβούλιο, θα είχαμε τόσα πορίσματα όσα τα κόμματα, πιθανόν όσα και οι βουλευτές των κομμάτων, αυτοδιοικητικοί και τοπικοί συντεχνιακοί φορείς ή παράγοντες κάθε κομματικού χώρου!!.(Το ζούμε και σε τοπικό επίπεδο: π.χ. για το ίδιο θέμα και τον ίδιο στόχο, που είναι προφανώς οι ενέργειες για βελτίωση της κατάστασης στο νοσοκομείο ή στον τομέα υγείας , οι βουλευτές του ίδιου κόμματος , εκδίδουν ξεχωριστή ανακοίνωση ο καθένας, όχι ενιαία ως συνεργατική δράση των Βουλευτών Δ/νήσου!)

Για να πεισθούν οι αναποφάσιστοι και δύσπιστοι Πολίτες, αντί πολυδάπανων διαφημιστικών πρότζεκτ, πιθανόν να ήταν πιο αποτελεσματική στην χώρα μας η παραπάνω ενέργεια του βρεττανικού κοινοβουλίου: ένα διακομματικό πόρισμα για το πώς διαχειρίστηκε μέχρι σήμερα η κρατική μηχανή την πανδημία, αξιολόγηση της απόδοσης των αρμόδιων υπηρεσιών που ενεργοποιήθηκαν στην αντιμετώπιση της, αναγνώριση λαθεμένων πολιτικών και ενίσχυση των καλών, εμβολιασμό κατ΄οίκον των ανήμπορων, υπεύθυνη ενημέρωση για νέες φαρμακευτικές θεραπείες, σαφή χρονοδιαγράμματα του μελλοντικού σχεδιασμού της, υλοποίηση των προτεραιοτήτων στην υγεία και οικονομία κ.ά. καθώς και την δηλωμένη διάθεση των κομμάτων να συνεργαστούν σε έναν από κοινού συμφωνημένο σχεδιασμό δράσεων που θα στοχεύει στην αντιμετώπιση της πανδημίας κι όχι στην μικροπολιτική εκμετάλλευσή της(: δηλ. κάτι σαν σχέδιο «εθνικής πολιτικής»). Ίσως φαίνεται δύσκολο. Όχι όμως ανέφικτο. Οι καιροί ου μενετοί.

ΘΡΟΜΒΩΣΗ, COVID, ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ

Με αφορμή την Εβδομάδα Καρκίνου 18-22 Οκτωβρίου.

΄Ελλη Καρανίκα, Αναισθησιολόγος, Ιατρείο Πόνου ΓΝΚΥΚΩ

Η τρέχουσα εβδομάδα είναι αφιερωμένη στην ενημέρωση των καρκινοπαθών ασθενών σχετικά με τα πολλαπλά προβλήματα υγείας που προκαλεί ο καρκίνος.Θα αναφερθούμε στα σημαντικότερα όπου εστιάζεται η τρέχουσα επιστημονική έρευνα: την θρόμβωση,την covid 19 και την κολπική μαρμαρυγη.(Σχετικά με τον καρκινικό πόνο, την ανάγκη ανάπτυξης δημόσιων δομών ανακουφιστικής φροντίδας των καρκινοπαθών και την υποστήριξη των φροντιστών τους- ένα παράπλευρο σοβαρό θέμα που ταλαιπωρεί την οικογένεια του ασθενή-, θα αναφερθούμε σε αλλο δημοσίευμα)

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΚΑΙ ΘΡΟΜΒΩΣΕΙΣ

Η θρομβωση προκαλειται απο πήγματα αίματος που σχηματίζεται στο εσωτερικο ενός αγγείου, αρτηρίας ή φλέβας.Η κλινική εκδήλωση και η συνέπεια στην υγεία του ασθενή στην κάθε περίπτωση είναι διαφορετική. Βαρύτερη είναι η αρτηριακή θρόμβωση με πολυ σοβαρή έκβαση. ΄Οταν αποκολληθεί ένα κομμάτι θρόμβου και ενσφηνωθεί σε κάποιο σημείο της κυκλοφορίας του αίματος, μιλάμε για εμβολή π.χ. πνευμονική εμβολη, που όταν είναι μαζική είναι μοιραία. Η θρόμβωση που συσχετίζεται άμεσα με τον καρκίνο, είναι μια ύπουλη πάθηση την οποία ο περισσότερος κόσμος αγνοεί. Έχει πλεον αναγνωριστεί ως ιδιαίτερη παθολογική οντότητα με το όνομα CAT (cancer Induced Cancer).Αποτελεί την δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου στους καρκινοπαθείς και προκαλεί επιπλοκές που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των ασθενών.Συχνα αποτελει την πρωτη αιτία υποκείμενης κακοήθειας! Υπολογίζεται ότι ένας στους πέντε ογκολογικούς ασθενείς θα εμφανίσει κάποια στιγμή στην πορεία της νόσου του θρόμβωση.Η συχνότερη εντόπιση στους καρκινοπαθείς οφείλεται στην υπερπηκτικότητα του καρκινου, στην χημειοθεραπεία, στην χειρουργικη αντιμετώπισή του ή στον ίδιο τον ασθενή(ηλικία, συνοσηρότητες,θρομβοφιλια, ακινησία κλπ). Είναι συχνότερη επίσης σε ορισμένες εντοπίσεις του καρκίνου( :στομαχου, παγκρέατος, πνεύμονα, κύστεος, γυναικολογικούς) καθώς και σε ύπαρξη μεταστάσεων.Οι ογκολογικοί ασθενείς έχουν μεγαλυτερο κίνδυνο μαζικής πνευμονικής εμβολής και υποτροπών φλεβικής θρόμβωσης.

Πρόληψη: Δεδομένου του υψηλού κινδύνου των καρκινοπαθών για θρόμβωση ,οι σύγχρονες οδηγίες συστήνουν θρομβοπροφύλαξη όταν συντρέχουν λόγοι.Παράγοντες κινδύνου που ευνοούν την θρόμβωση είναι:προχωρημένη ηλικία,τραύμα, προσφατο χειρουργείο, ορμονοθεραπεία,παχυσαρκία, πολύωρο ταξίδι κλπ. Δεν συστήνεται σε περιπατητικούς, μη νοσηλευόμενους καρκινοπαθείς παρά μόνο σε ειδικους καρκίνους (συμπαγεις καθώς και σε ύπαρξη συνοσηροτήτων.

Θεραπεία:Η θεραπεία στοχεύει στην μη επέκταση του θρόμβου, στην πρόληψη υποτροπής και στην υποχώρηση των συμπτωμάτων. Βασική θεραπευτική αγωγή αποτελεί η ηπαρίνη χαμηλού μοριακού βάρους (Low molecular weight heparine), τα γνωστα «ενεσάκια»υποδόρια, συνήθως στην κοιλιά του ασθενή.Μετά απο καθορισμένο χρονικό διάστημα 1-3 μηνών,αναλόγως με την θέση της θρόμβωσης, ο ασθενής μπορεί να πάρει αντιπηκτικη αγωγη από το στόμα με τα νεότερα αντιπηκτικά (DOACS: xarelto, pradaxa κλπ). Ο γιατρός οφείλει να προβλέψει την πιθανή αλληλεπίδραση των νεότερων αντιπηκτικών με τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα που ασκούν υπερπηκτική δράση. Καρκινοπαθής σε χημειοθεραπεία έχει 6πλάσιο κίνδυνο για θρόμβωση.Έχει τεκμηριωθεί ότι ο κίνδυνος για θρόμβωση μετά από ογκολογική χειρουργική επέμβαση παραμένει υψηλός μέχρι και 3 μηνες μετά.Η ηλικία , η μετάγγιση και ο μεγάλος χρόνος διάρκεια ςτης επέμβασης ί παράγοντες για μετεγχειρητική θρόμβωση.Η έγκαιρη κινητοποίηση μετά από το χειρουργείο, οι ελαστικές κάλτσες, η αποφυγή ορθοστασίας, η ανάρροπη θέση του ποδιού,η χαλαρή άσκηση (περπάτημα, ποδήλατο, κολύμπι) συμβάλουν στην αποθεραπεία του ασθενή μετα την φλεβική θρόμβωση (σε καρκινοπαθείς και μη)

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΚΑΙ COVID 19:

Είναι οι καρκινοπαθείς σε μεγαλύτερο κίνδυνο από covid ; Δεν υπάρχουν επιστημονικές αναφορές για υψηλότερη εμφάνιση της covid σε καρκινοπαθείς.Είναι γνωστή, όμως, η πολύπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ φλεγμονής , πήξης του αίματος και νόσου covid, που συνεπάγεται αυξημένες θρομβώσεις. Τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία και η μέχρι σήμερα κλινική εμπειρία έδειξαν ότι οι ηλικιωμένοι είναι πιο ευάλωτοι στον covid, ιδιαίτερα σε συνύπαρξη χρόνιας πνευμονοπάθειας, καρδιαγγειακής νόσου,χρόνιας αναπνευστικής ή νεφρικής νόσου και σε ενεργό καρκίνο. Oι σοβαρές επιπλοκές είναι αυξημένες σε διασωληνωμένους καρκινοπαθείς σε ΜΕΘ COVID, συγκριτικά με τον γενικό πληθυσμό Επίσης, πιο ευάλωτοι είναι ασθενείς με εκτεταμένη ακτινοθεραπεία ή με νεοπλασματικά νοσήματα του αίματος (λέμφωμα, μυέλωμα κ.α.) ακόμη κι αν δεν βρίσκονται υπό θεραπεία. Η επίδραση της ανοσοθεραπείας στον κίνδυνο λοίμωξης από τον cοvid είναι υπό συζήτηση. Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να αποδεικνύουν συγκεκριμένο αντίκτυπο των βιολογικών παραγόντων στην ευαισθησία στον covid ή στην πορεία της νόσου. Το διάστημα που ο ασθενής με καρκίνο θεωρείται ευάλωτος μετά την χημειοθεραπεία, λόγω ανοσοανεπάρκειας, είναι το 3μηνο .

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΚΑΙ ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ

Οι καρκινοπαθείς έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να πάθουν κολπική μαρμαρυγή σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, με μεγαλύτερο κίνδυνο στους καρδιοπαθείς πάνω από 65 ετών.Αυτό συμβαίνει διότι ο καρκίνος έχει πολλούς κοινούς παράγοντες με την κολπική μαρμαρυγή.Εξαλλου αυτή μπορεί να προκληθεί από την χημειοθεραπεία, την ακτινοβολία ή το χειρουργείο.Όμως, τυχόν προϋπάρχουσα ή νεοεμφανιζόμενη κολπική μαρμαρυγή δεν αποτελεί αντένδειξη θεραπείας του καρκίνου.

Επίλογος: Η γνώση δεν φοβίζει ούτε αποθαρρύνει. Οπλίζει τον επαγγελματία υγείας και τον ασθενή με τα σωστά όπλα τον καθένα για την κοινή μάχη κατα του καρκίνου.Χρειάζονται επιστημονικά πρωτόκολλα και λήψη μέτρων προστασίας για ασθενείς με καρκίνο.Η μείωση έκθεσής των στον covid καθώς και η εφαρμογή μέτρων προστασίας/ πρόληψης από τις θρομβώσεις, συμβάλλουν στην αποφυγή πιθανών επιπλοκών, με πιθανόν δυσμενή εκβαση.Ο πλήρης εμβολιασμός θεωρείται δεδομένος.Είναι απαραίτητη η συνεχής ενημερωση και εκπαίδευση της ιατρικής κοινότητας στα νεότερα θεραπευτικά δεδομένα καθώς και η εδραίωση σχέσης εμπιστοσύνης και συνεργασίας γιατρού-ασθενή για την επίτευξη του κοινού στόχου:την βελτίωση της υγείας. Όσο για την απόκρυψη όλης της αλήθειας από τον ασθενή, σχετικά με την κατάσταση της υγείας του, οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι στην πραγματικότητα, η καλοπροαίρετη αυτή προσπάθεια των δικών του, μάλλον τον «απομονώνει» από τους γύρω του, όταν τους έχει πιο πολύ ανάγκη…

«Το Νοσοκομείο είναι σε οριακή κατάσταση »

΄Ελλη Καρανίκα

Η φράση του τίτλου, δεν ακούγεται πρώτη φορά από χείλη πολιτικών, πολιτών, τοπικών ΜΜΕ αλλά και των εργαζομένων σ΄αυτό. Το Νοσοκομείο έχει δεχθεί κατά περιόδους σωρεία επιθέσεων και καταγγελιών για ελλείψεις, υποστελέχωση, κακή συμπεριφορά εργαζομένων, κακοδιαχείριση, κακή επικοινωνία κλπ. Μια πολύπλευρα επιβαρυμένη περίοδο συσσωρευμένης αγανάκτησης είναι αυτή που διανύουμε.

Πολιτικοί και πολιτική για το νοσοκομείο

Η υποστελέχωση δεν είναι πρωτοφανέρωτη. Κατά καιρούς έχουμε περάσει 8 χρόνια χωρίς παιδίατρο, άλλα τόσα με 1 ή κανένα καρδιολόγο , 2 χρόνια με 1 αναισθησιολόγο, 2χρόνια με 1 χειρουργό-για να αναφερθώ ενδεικτικά στις βασικές ειδικότητες.Αυτό δεν σημαίνει ότι το 2021 θα πρέπει να συγκρινόμαστε με τις κακές περιόδους του νοσοκομείου. Ούτε βέβαια ότι αποδεχόμαστε τις ελλείψεις ως αναπόφευκτες. Δείχνει όμως, την διαχρονική έλλειψη ενός σχεδιασμού ενίσχυσης περιφερειακών δομών υγείας, όπως το ΓΝΚΥΚΩ. Αυτή η έλλειψη είναι γνωστή σε όσους κατέχουν θέσεις εξουσίας ή επηρεάζουν την λήψη αποφάσεων, παρότι οι δημόσιες τοποθετήσεις τους εστιάζουν συχνότερα στο εμφανές αποτέλεσμα, όχι στο γενεσιουργό αίτιο. Κάθε πολιτικός που περνά από το Νοσοκομείο μας, υπουργός, βουλευτής,αυτοδιοικητικός, δεσμεύεται για άμεση κάλυψη των ελλείψεων. Η σταδιακή αποδυνάμωση του ΕΣΥ , όμως, δεν άρχισε χτες. Ούτε σταματά. Σε πρόσφατες δημοσιευμένες ανακοινώσεις των Νοσοκομείων Κύμης, Θήβας, Ρεθύμνου κ.α.-αλλά και κεντρικών- διαπιστώνουμε παρόμοιες καταστάσεις

Το Νοσοκομείο μας χρειάζεται άμεσα την κρατική υποστήριξη και την σταθερή συνεργασία όλων των τοπικών φορέων για να συνεχίσει με ασφάλεια την αποστολή του. Γνωστά και …σταθερά τα προβλήματα: μονήρεις ειδικότητες παρά τις επανειλημμένες προκηρύξεις και τα κίνητρα, βραδεία διακίνηση των επειγόντων με βασική στελέχωση από αγροτικούς γιατρούς, συντεχνιακά αιτήματα, προστριβές που μονοπωλούν την θεματολογία των τοπικών ΜΜΕ, στρεβλώσεις στην διάρθρωση του συστήματος εφημεριών, φαινόμενα βολονταρισμού, άκριτου δικαιωματισμού κλπ. Οι ελάχιστες προσλήψεις προσωπικού, παρά την ανάθεση εμβολιασμού στο οριακό διαθέσιμο, επιτείνουν την δυσλειτουργία του.

Η αποδυνάμωση της Παθολογικής με την παραίτηση λόγω συνταξιοδότησης από το ΕΣΥ του Διευθυντή της, ήρθε σε πολύ κακή στιγμή λόγω και της συνεχιζόμενης πανδημίας που αυξάνει τις ευθύνες μιας παθολογικής κλινικής.Το γεγονός αυτό πυροδότησε έντονο δημόσιο διόλογο για τα αίτια αν και κανένα σοβαρό άτομο δεν παραιτείται παρορμητικά από μια υψηλόβαθμη θέση χωρίς να έχει αξιολογήσει την επιλογή που εκτιμά καλύτερη στην εκάστοτε συγκυρία. Όταν πριν λίγα χρόνια είχε συνταξιοδοτηθεί από το ΕΣΥ ο καλός γιατρός κι αγαπητός συνάδελφος, Ορθοπεδικός κ.Φραγκούλης Κυρίτσης, μετά την αποχώρηση του Διευθυντή της κλινικής (κ.Μπεσίρη), έμεινε για ένα διάστημα όλη η Ορθοπεδική μια επικουρική τότε γιατρό.

Πάντα υπάρχει δυσλειτουργία σε τέτοιες καταστάσεις και απαιτείται άμεση λήψη μέτρων.Κι αυτή η προοπτική δεν φαίνεται αισιόδοξη στην παρούσα στιγμή, κρίνοντας από την έλλειψη ενδιαφέροντος ιδιωτών γιατρών, στους δε καταλόγους των επικουρικών δεν υπάρχει παθολόγος ή πνευμονολόγος.Μακάρι να ευοδωθούν τα άλλα αιτήματα της Διοίκησης προς την ΔΥΠΕ, για μετακίνηση Προσωπικου. Ιδιαίτερα, όταν εκτιμάται ότι η πανδημία έχει μέλλον, η δε ιατρική παρακολούθηση για τις μακρές επιπλοκές της νόσου απαιτεί διατομεακή,εξειδικεμένη φροντίδα.Ευτυχώς σε μας η αναστολή ανεμβολίαστων εργαζομένων δεν δημιουργεί ανυπέρβλητα προβλήματα λειτουργίας.Π.χ. τακτικά και επείγοντα χειρουργεία συνεχίζονται κανονικά (στο Αρεταίειο σταμάτησαν!).Εντύπωση όμως, προκαλεί η μικρότερη από όλα τα γύρω νησιά ενίσχυση του ΓΝΚΥΚΩ σε Προσωπικό, απο ευρωπαϊκους πόρους, που ανακοίνωσε ο Συνάδελφος ΄Επαρχος εκ μέρους της Περιφέρειας (Ρόδος 30, Σύρος 27, Νάξος 15, Κάλυμνος 22, Λέρος 35, Κως 8!).Τί λένε οι τοπικοί αρχοντες και βουλευτές μας που επαίρονται σε κάθε ευκαιρία για τις παρεμβάσεις και τις υμέτερες ενέργειές των στον χώτο της υγείας;

Παρότι έχει κατά καιρούς τονιστεί από τα ΄Οργανα του Νοσοκομείου ότι η υλοποίηση ιεραρχημένων μικρών στόχων θα βελτιώσει αισθητά την κατάσταση, προτάσσονται οι μεγάλοι στόχοι για το τί «δικαιωματικά οφείλει η Πολιτεία στο νησί του Ιπποκράτη»: ιατρική σχολή, μεταπτυχιακό (ιατρικό ή έστω τουριστικό), ΜΕΘ ή πολυδύναμη ΜΑΦ, αυτόνομη βάση ΕΚΑΒ, οργανωμένο σύστημα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και βέβαια ένα μεγάλο, σύγχρονο, δημόσιο νοσοκομειο. Η ορθολογική επιταγή για βελτίωση του υπάρχοντος Νοσοκομείου, μέχρι να γίνει το νέο, αντιμετωπίζεται ως μίζερη αντίδραση.

Οι επιθέσεις και οι καταγγελίες

Η κριτική των ενεργών Πολιτών στην εκάστοτε πολιτική υγείαας είναι δικαίωμα και υποχρέωσή τους. Οι εργαζόμενοι στο Νοσοκομείο γινόμαστε συχνά αποδέκτες των δικαιολογημένων παραπόνων του κόσμου για τις (μη) παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας αλλά και αποδέκτες απαράδεκτων συμπεριφορών ορισμένων πολιτών, διανθισμένων με χυδαίες ύβρεις και απειλές ακόμη και για όσα δεν ευθυνόμαστε.΄Ομως, κατά την εκτί μησή μου, ο βομβαρδισμός του Νοσοκομείου, με ανώνυμες απαξιωτικές επιθέσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν το βοηθά να βελτιωθεί ούτε βέβαια αυξάνει την …στελέχωσή του!.Με την ανωνυμία βγαίνει συνήθως ό,τι καταπνίγεται ή απωθείται λόγω κοινωνικών επιταγών. Έλεγε ο Γιάλομ ότι «είμαστε ό,τι κάνουμε όταν δεν μας βλέπουν»-κι όταν δεν μας ξέρουν! Δεν προσφέρει βελτίωση η περιφρονητική ρητορική και η σκόπιμη μεγέθυνση των κακών συμβάντων ουτε η αναρμόδια καταθεση τους. Αντίθετα, υποθάλπει την επιβλαβή άσκηση αμυντικής ιατρικής, αυξάνει την ανασφάλεια των ασθενών, της οικογενείας και εξαντλεί τις αν(τ)οχές των πολιτών, ιδιαίτερα όσων αδυνατούν οικονομικά να καταφύγουν σε ιδιωτικά ή μεγάλα κέντρα εκτός Κω .Επιπλέον αποκαρδιώνει το Προσωπικό του που κάνει ό,τι μπορεί.

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα γίνονται σκληρή κριτική όπου πρέπει, κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας, προσφυγή στα αρμόδια κέντρα αποφάσεων ούτε ότι θα μένουν στο απυρόβλητο σκαιώδεις,αντιδεοντολογικές κι αντιεπαγγελματικές συμπεριφορές λειτουργών υγείας /εργαζομένων, εμφανείς ολιγωρίες διοικούντων, κυβερνητική απραξία, προσχηματικές παρεμβάσεις κλπ .Κάθε άλλο!Πάντα η καλοπροαίρετη δημόσια κριτική (και μια τέτοια είναι εμφανής όσο και η κακοπροαίρετη!) αποτελεί ένδειξη διαδραστικής επι-κοινωνίας πολιτών/νοσοκομείου

Φήμες και …άλλα δεινά

Θα συνυπέγραφα ολόθερμα την ρήση του ΄Οργουελ «Σε μια εποχή γενικευμένου ψεύδους η αλήθεια είναι πράξη επαναστατική». Η καλλιέργεια φημών και ψευδών ειδήσεων προσφέρει αρνητική υπηρεσία στον τομέα της υγείας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η φημολογία για την εγκατάλειψη των καρκινοπαθών, με την αποδυνάμωση της παθολογικής κλινικης, μια αγωνία που έρχεται να προστεθεί στην ψυχική καταπόνηση των. «Οι άνθρωποι όταν τσακίζονται όχι μόνο δεν επαναστατούν αλλά μετατρέπονται σε φτωχοδιάβολους», έλεγε ο Γκράμσι.Γνωρίζοντας δεκαετίες τον χώρο μου, μπορώ να προβλέψω με βεβαιότητα ότι καμιά εγκατάλειψη δεν πρόκειται να γίνει.Το Προσωπικό του Νοσοκομείου έχει επίγνωση των δύσκολων καιρών και όπως έκανε κατά καιρούς ,θα κάνει και τώρα μέχρι να εξασφαλιστει η μόνιμη λύση.

΄Ενα Νοσοκομείο, ταυτίζεται συνήθως με την εκάστοτε πολιτική ηγεσία και την επιλογή των Προσώπων στην εφαρμογή της πολιτικής της για την υγεία. Όμως το Νοσοκομείο στις μικρές κοινωνίες είναι βασικά το ανθρώπινο στοιχείο όλων των εργαζομένων του. Αντιπροσωπεύει την κάθε χρονική στιγμή, την αγωνία όλων μας για την ανθρωπινη ζωή, από τη θέση ευθύνης του καθένα στην θεραπεία, νοσηλεία,προμήθεια,σίτιση, καθαριότητα, οικονομική διαχείριση,φυλαξη, διοικητική εποπτεία. Πάνω απ΄όλα όμως το Νοσοκομείο είναι ο Πάσχων ΄Ανθρωπος, οι ασθενείς του και οι εν δυνάμει ασθενείς. Η έμπρακτη ενσυναίσθηση της υφιστάμενης συγκυρίας από όλους μας,ίσως βοηθήσει να αναταποκριθούμε όσο είναι δυνατόν στις τρέχουσες αυξημένες απαιτήσεις σε παροχή υπηρεσιών υγείας –και λόγω πανδημίας. Θεωρώντας εύγλωττες τις αντιστοιχίες, ας μου επιτραπεί να θυμίσω το παλιό σλόγκαν «Μην πυροβολείτε τον πιανίστα», διότι για τα «φάλτσα», μπορεί να φταίει η κακή συντήρηση του πιάνου και το άτεχνο κούρδισμα του μηχανισμού του. Η μουσική, όμως, οφείλει και πρέπει να νικήσει το βουητό. Κι αυτό είναι υπόθεση όλων μας

Υ.Γ. Εμβολιαστείτε! Σήμερα,μετά από δυο χρόνια τραγικής βιωματικής εμπειρίας στην πανδημία , δεν χρειάζεται περισσότερη ενημέρωση για να πεισθούν οι ανεμβολίαστοι. Η συντριπτική πλειοψηφια τους δεν αφορά φοβισμένους ή ανενημέρωτους.Μάλλον οι εμβολιασμένοι είναι οι φοβισμένοι από τον επικίνδυνο ιό κι επιλέγουν τα διαθέσιμα όπλα για την αντιμετώπισή του.(Παρόλα αυτά αξίζει να επισημανθεί ότι η μόνη ενημερωτική δημόσια εκδήλωση για τον covid έγινε στο νησί μας από πολιτικό κόμμα , ούτε από την Τοπική Αυτοδιοίκηση Α/Β βαθμού ούτε από τον Ιατρικό Σύλλογο με τήρηση των μέτρων ασφαλείας, όπως έγινε στις άλλες εκδηλώσεις των πολιτιστικού περιεχόμενου).

Για τον Νίκο Μαυροειδή

΄Ελλη Καρανίκα,Αναισθησιολόγος, Διευθύντρια Ιατρικής Υπηρεσίας

Με την επικείμενη συνταξιόδοτηση του Νίκου Μαυροειδή (Ν.Μ.), το Ιατρικό Προσωπικό του Νοσοκομείου αποδυναμώνεται ακόμη περισσότερο, σε μια δύσκολη συγκυρία για την δημόσια υγεία. Ιδιαίτερα αισθητή η αποχώρησή του για την Παθολογική κλινική που συγκεντρώνει τον μεγαλύτερο αριθμό νοσηλευομένων ασθενών και για τους καρκινοπαθείς που βρίσκονται σε χημειοθεραπεία ή αδυνατούν να καταφύγουν στην ακριβή ιατρική παρακολούθηση στον ιδιωτικό χώρο.Εμφανής θα ειναι και η απουσία του στα Επείγοντα όπου ήταν υποδειγματική η έμπρακτη στήριξη των νεαρών και μεγαλύτερων συναδέλφων, στις Επιτροπές που μετείχε, στην διαγνωστική βοήθεια του εργαστηριακού τομέα, στην πρόθυμη συνεργασία του με τον χειρουργικό τομέα, κάθε που χρειαζόταν κλπ. ΄Ηδη, μας λυπεί αυτός ο αόριστος,δηλωτικός παρελθόντος χρόνου! Δεν είναι όμως μόνον η αριθμητική αποδυνάμωση του νοσοκομείου.

Με την συνταξιοδότηση πολλών συναδέλφων και συνεργατών,αλλάζει με τα χρόνια η ανθρωπογεωγραφία στο νοσοκομείο:Εκ μνήμης αναφέρω ονόματα αγαπητών προσώπων που πέρασαν, πήραν και έδωσαν ζωή στο νοσοκομείο κι έφυγαν όταν έκριναν ότι ήρθε η ώρα για άλλη σελίδα στην ζωή τους:Χαραλάμπης, Μαρίνα, Κοσμάς, Στάσα, Αντώνης, Βασίλης,Σταματία,Μυροδάτη, Λευτέρης, ΄Εφη, Πάτρα,Παρασκευάς, Θάλεια,Φωτεινή, Δημητρης,Μαρία, Νίκη,Γεωργία, Αργυρώ, Γαβριήλ, τώρα κι ο Νίκος. ΄Επεται συνέχεια.Η μνήμη αποθηκεύει δικά της εφόδια για να πολεμήσει την λήθη. Βλέποντας τις τωρινές αντιπαραθέσεις στο νοσοκομείο, πολλοί σχολιάζουν το πώς όταν είμασταν πέντε άνθρωποι με ελάχιστο εξοπλισμό, δούλευε πιο οργανωμένα το νοσοκομείο. Δεν είναι αυτονόητη ούτε εύκολη η ερμηνεία. Η θεωρία της Βαβέλ των «γλωσσσών επικοινωνίας» είναι απλοϊκή ερμηνεία για την αναμφισβήτητη δυσκολία που εμπεριέχει η ομαδική συνεργασία επαγγελματιών διαφορετικών γενεών, αντιλήψεων,παιδείας, ήθους και ύφους, αρχών, προσδοκιών, αξιολογήσεων, εμπειριών και, τελικά, διαφορετικής συγκροτησης προσωπικοτήτων στην άσκηση του ιατρικού έργου.Ο Ν.Μ. διαφύλαξε αξιοπρεπώς την ιδιαιτερότητά του και την κλινική του παρά τις αλλαγές γύρω του. Με την συνεργάτη του κ.Α.Κιουρτσίδου, αντίστοιχου ήθους γιατρό, σηκώνουν το βάρος της παθολογικής, χωρίς εκπτώσεις στο έργο τους, παρά τις προφανείς δυσκολίες και ελλείψεις.

Πολλά θα γραφτούν μέχρι να φύγει , τόσο για το άτομο/γιατρό όσο και για το δυσαναπλήρωτο κενό στό νοσοκομείο. ΄Ηδη έγραψαν στον τοπικό τύπο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πολίτες και πολιτικοί για τον Ν.Μ. ή με αφορμή τον Ν.Μ. Παρότι η αναδρομική αποτίμηση του έργου κάποιου έχει μια εγγενή μελαγχολία, διότι κλείνει ένας κύκλος, θα ήθελα να χαιρετήσω τον Νικο Μαυροειδή, όχι τυπικά ως Διευθύντρια Ιατρικής Υπηρεσίας αλλά ως Συνάδελφος για πολλά χρόνια. Θα ήταν άσκοπο να αναφερθώ στον χαρακτήρα του – τουλάχιστον την πλευρά που αποκαλύπτει κάποιος στην πολύχρονη και πολυκύμαντη συνύπαρξη στον ίδιο εργασιακό χώρο. Εξάλλου, οι ασθενείς, οι συνεργάτες του και η τοπική κοινωνία έχουν αναγνωρίσει την εντιμότητα, την συνέπεια, το ήθος, την εγρήγορση, την έγνοια και την ενσυναίσθηση του Ν.Μ.και τον έχουν τιμήσει με την εμπιστοσύνη και την εκτίμησή τους. ΄Ατομο χαμηλού προφίλ αλλά υψηλού δυναμικού, χωρίς λαϊκισμούς και φωνές εντυπωσιασμού, που εμπιστεύεσαι την κρίση, την υπευθυνότητα και την συνέπεια του.Λίγες φορές που πικράθηκα μαζί του, ήταν από την άκαιρη σιωπή του, ποτέ από τον λόγο του.

Στην αντιμετώπιση των καρκινοπαθών, όπου συνεργαστήκαμε πιο συχνά, στην διαχείριση του χρόνιου πόνου και την παροχή παρηγορικής φροντίδας, σε βαρέως πάσχοντες που χρειάζονταν διακομιδή και αυξημένη φροντίδα, παρά τις επιμέρους θεμιτές διαφωνίες μας σε διαχειριστικά ζητήματα ή θεραπευτικές προσεγγίσεις, ήταν εμφανής η συνέπεια, η ανθρωπιά και το ήθος του ανδρός. Πολλές φορές , ιδιαίτερα τον τελευταίο καιρό, μοιραστήκαμε την απογοήτευση για τις μεγάλες προσδοκίες μας, σχετικά με τις αλλαγές που οραματιστήκαμε νεότεροι για τον χώρο της υγείας , για την αναποτελεσματικότητα διοικητικών πρακτικών με ελάχιστες εξαιρέσεις αλλά και για τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις των πολιτικών που πέρασαν από το νοσοκείο κατά καιρούς, με την δέσμευση να μεταφέρουν και να πιέσουν για τα αιτήματά μας την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου , πλην όμως αυτά χάθηκαν…στην μεταφορά ή στην μετάφραση!Συναντήσεις, συσκέψεις αρμοδίων και μη, φωτογραφίες, υπερφίαλες δηλώσεις στις καμερες, στομφώδεις αναγγελίες και μετά τίποτα.Τα ίδια.

Πιθανόν αν οι όποιες προσπάθειες της Διοίκησης είχαν αποδώσει για την ενίσχυση της κλινικής του με έναν τρίτο παθολόγο, αν δεν ήταν τόση η ψυχική καταπόνηση στην καθημερινή εργασία λόγω υποστελέχωσης του νοσοκομείου σε βασικές ειδικότητες που αναγκαστικά καλύπτονται από συναφείς,αν δεν παρατεινόταν η όξυνση του εργασιακού κλίματος για συντεχνιακά μας θεματα ,αν διαφαινόταν μειούμενη η επιπλέον επιβάρυνση από την ευθύνη για την διαχείριση ασθενών covid, (παράγοντες που σίγουρα επιτάχυναν την απόφασή του), πιθανόν να είχε αναβάλει την στιγμή συνταξιοδότησής του.Αυτό όμως είναι προσωπική απόφαση ζωής. Κι ο Ν.Μ. είμαι βέβαιη ότι αποφάσισε με το χέρι και στην καρδιά και στον νου, όχι παρορμητικά ή συγκυριακά.

Η απώλεια για το νοσοκομείο είναι προφανής.Ευτυχώς όχι και για το νησί.Κι από τον ιδιωτικό τομέα που θα εργαστεί ο Ν.Μ. πιστεύω ότι θα συνεχίσει με τις ίδιες προσωπικές αξίες την δουλειά του. Για κάποιους γιατρούς το νοσοκομείο είναι το σπίτι όπου μεγαλώσαμε , εναλλάσσοντας εντάσεις, λύπες, απογοητεύσεις κ.α. με χαρές, ηθική ικανοποίηση,πληρότητα, το συναίσθημα του προσφέρειν στο κοινωνικό σύνολο!Επειδή εκτιμώ ότι ο Ν.Μ.είναι βαθειά νοσοκομειακός γιατρός, μεγαλωμένος με τις παλιές αρχές κι αξίες του ΕΣΥ, πιστεύω ότι θα θελήσει να αξιοποιήσει σχετικές ευνοϊκές διατάξεις για συνεργασία με το νοσοκομείο, χώρο που αγαπά και υπηρέτησε(:όπως έγινε με ιδιώτη καρδιόλογο ). Λέει ο λαός: «Κανείς αναντικατάστατος».Πιθανόν.Τα πρόσωπα αντικαθίστανται ,όσα μοιραστήκαμε όμως, μαζί τους, όχι. Γιατί «ό,τι μας έδεσε, δεν το χρωστάμε μόνο στον καιρο μας», λέει ο Ποιητής.

Μακάρι το ΕΣΥ να ανατροφοδοτούσε εμπρακτα την αφοσίωση των γιατρών που το στελεχώνουν, στις αξίες που οφείλει να πληροί ένα εθνικό σύστημα παροχής ποιοτικών υπηρεσιών υγείας προσαρμοσμένο στις αναγνωρισμένες ανάγκες και ορθολογικές προσδοκίες που θέτει η συχρονη εποχή. Ένας από αυτούς είναι κι ο Νικος Μαυροειδής.

Καλή συνέχεια αγαπητέ Νίκο. Εύχομαι να κρατήσεις από την θητεία σου στο παραμεθόριο Γ.Ν.ΚΥ.ΚΩ, όχι μόνο το «ταξίδι» στον ανυπέρβλητο χώρο της ιατρικής αλλά και τον «προορισμό», την πληρότητα για όσα πρόσφερες και πήρες καθ΄οδόν. «Κι αν φτωχική την βρήκες, η Ιθάκη δεν σε γέλασε , σου έδωσε το ωραίο ταξίδι….»,μας παρηγορεί ο Καβάφης. Αυτό λίγο δεν είναι.

Διευκρίνιση της Εκπροσώπου Γιατρών στο Δ.Σ.ΓΝΚΥΚΩ

στο θέμα της τιμητικής πλάκας

Η αναφορά του Εκπροσώπου Τύπου του Νοσοκομείου κ.Η.Χρυσόπουλου για «ομόφωνη απόφαση» στην τοποθέτηση τιμητικής πλάκας στο Νοσοκομείο στην μνήμη του Οφθαλμιάτρου/Πολιτικού Στ.Μανούση , εκτιμώ ότι έγινε εν τη ρύμη του προφορικού λόγου, όχι σκόπιμα.

Με τόσα σοβαρά προβλήματα που έχει το Νοσοκομείο και απασχολούν την τοπική κοινωνία, θεώρησα αρχικά ότι δεν ήταν αναγκαία η δημοσίευση της διόρθωσης, όσον αφορά την θέση μου για την τοποθετηση της τιμητικής πλάκας. Όμως, μετά την ανοιχτή επιστολή του πρώην Δημάρχου κ.Καϊσερλη ονομαστικά προς τα Μέλη του Δ.Σ. και κατανοώντας απόλυτα την ευαισθησία και την συναισθηματική φόρτιση τόσο του ίδιου όσο και συγγενών ή συμπολιτών μου που έζησαν τα πολιτικά γεγονότα του ΄65 , υποχρεούμαι ηθικά και δεοντολογικά σε δημόσια διευκρίνιση της θέσης μου, που είναι καταχωρημένη στην γραμματεία του Δ.Σ.:

Στην συζήτηση που έγινε σχετικά με την τοποθέτηση τιμητικής πλάκας στο νοσοκομείο στην μνήμη του Οφθαλμιάτρου και τ. Υπουργού Υγείας , η Εκπρόσωπος των Γιατρών εξέφρασε τους ενδοιασμούς της για την ενέργεια αυτή και τον χώρο τοποθέτησης, λόγω ελλιπούς γνώσης της για τα ακριβή ιστορικά γεγονότα που αφορούν τον Πολιτικό/Γιατρό και λόγω των διιστάμενων ερμηνειών τους σε τοπικό επίπεδο. Πρότεινε δε, να ερωτηθούν σχετικά τοπικοί παράγοντες από τον ιατρικό – πολιτικό χώρο (δήμαρχοι, βουλευτές κλπ) και να αποφασιστεί κατόπιν η τοποθέτηση.

΄Ελλη Καρανίκα

Εκπρόσωπος Γιατρών στο Δ.Σ.ΓΝΚΥΚΩ