Στην διενέργεια αρχιτεκτονικών διαγωνισμών για το σχεδιασμό αστικού εξοπλισμού σε νησιά της Περιφέρειας , προχωρά η περιφερειακή Αρχή, με απόφαση που θα κληθεί να λάβει αύριο Τετάρτη το Περιφερειακό Συμβούλιο. Η πιλοτική εφαρμογή θα ξεκινήσει από  τα νησιά Ρόδο, Κω, Λέρο, Σαντορίνη, Σίφνο, Αµοργό και Μήλο. 

Σκοπός του διαγωνισμού είναι η πρόταση πρωτότυπων κι ελκυστικών μορφών εξοπλισμού, η ανανέωση της μορφής των οποίων αφενός θα συμβάλει στη λειτουργική κι αισθητική αναβάθμιση των κοινόχρηστων χώρων, αφ’ ετέρου θα αποτελέσει χαρακτηριστικό στοιχείο του κάθε νησιού. 
Ενδεικτικά θέματα των διαγωνισμών αποτελούν τα καθιστικά εξωτερικού χώρου (παγκάκια), τα στέγαστρα στάσεων, οι κάδοι απορριμμάτων, τα φωτιστικά εξωτερικού χώρου και μόνο για τα νησιά Ρόδο και Κω, ο εξοπλισμός παραλιών.  Επιδιώκεται η ενότητα των μορφών των κατασκευών που αποτελούν τον εξοπλισμό με στόχο την αισθητική αναβάθμιση του περιβάλλοντος των παραλιών και την εξυπηρέτηση των λουομένων.
Οι διαγωνισμοί θα διεξαχθούν ξεχωριστά για τις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα, ούτως ώστε να ληφθούν υπόψη τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν την ξεχωριστή φυσιογνωμία του κάθε τόπου.

Τα θέματα των επιμέρους διαγωνισμών είναι τα εξής: 
1.    καθιστικά εξωτερικού χώρου (παγκάκια), 2. Φωτιστικός ιστός, 3. Καλάθι αχρήστων, 4. Στέγαστρο στάσης μέσων μαζικής μεταφοράς (μ.μ.μ.)


 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ 
Αντικείμενο του διαγωνισμού είναι ο σχεδιασμός τύπου ή τύπων κατασκευών που θα αποτελέσουν τον μόνιμο εξοπλισμό των παραλιών, οι οποίες  προορίζονται για τη θερινή αναψυχή (ηλιοθεραπεία, κολύμβηση, θαλάσσια αθλήματα). Ο εξοπλισμός αυτός περιλαμβάνει: αναψυκτήριο, πύργο ναυαγοσώστη, θάλαμο αποδυτηρίου και ντουζιέρες τα οποία θα αντιμετωπιστούν ως ένα σύνολο από τους διαγωνιζόμενους.

 ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Τόσο στη Ρόδο όσο και στην Κω η οργάνωση και χρήση  των παραλιών για αναψυχή  γίνεται μετά την κατάληψη των Δωδεκανήσων από τους Ιταλούς. Προτεραιότητα έχουν οι παραλίες μέσα στα όρια των δύο πόλεων. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 με βάση τα πολεοδομικά σχέδια των πόλεων οικοδομούνται ξενοδοχεία και αναψυκτήρια. Στις παραλίες τοποθετούνται αποδυτήρια, ομπρέλες,  διάδρομοι για την άνετη κυκλοφορία  των λουομένων, κατασκευάζεται εξέδρα για καταδύσεις, προβλέπονται μικρά ιστιοφόρα για αναψυχή κ.τ.λ. Κατά την περίοδο της Ιταλικής κατοχής μόνον οι Ιταλοί και ένας ελάχιστος αριθμός ντόπιων είχαν πρόσβαση στις οργανωμένες παραλίες. 
Οι οικονομικές και κοινωνικές μεταβολές των νησιών και μεταπολεμικά ολόκληρης της χώρας με την πραγματικότητα της οποίας συνδέθηκαν και τα Δωδεκάνησα, μετέβαλαν ριζικά την παραθαλάσσια αναψυχή. Η θάλασσα ως τόπος αναψυχής έγινε μέρος της καθημερινής ζωής όλων των κοινωνικών στρωμάτων. Οι αλλαγές αυτές και η συνεχής διόγκωση του τουρισμού επέβαλαν τον τύπο της οργάνωσης της παραλίας που γνωρίζουμε σήμερα: Αναψυκτήρια, αποδυτήρια, ντουζιέρες έγιναν αναγκαία και πολλαπλασιάστηκαν. Η απουσία σχεδιασμού και οργάνωσης έχουν οδηγήσει στη σημερινή χαοτική εικόνα, όπου συνυπάρχουν διάφορες μορφές αναψυκτηρίων, αποδυτηρίων, μόνιμα κτίσματα, με ποικίλα μεγέθη, μορφές, υλικά και αυτοσχέδιες παρεμβάσεις και προσθήκες. Αυτή η εικόνα πρέπει να αλλάξει.

 ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΩΝ, ΜΟΡΦΩΝ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ
Γενικές κατευθύνσεις
Επιδιώκεται η κατά το δυνατόν μορφολογική ομογενοποίηση και λειτουργική αναβάθμιση του εξοπλισμού των παραλιών χωρίς αυτό να οδηγήσει σε ομοιομορφία.  Κάποια κοινά στοιχεία ή χαρακτηριστικά μπορούν να προσδίδουν ενότητα. Δεν αποκλείεται η πρόταση περισσότερων του ενός τύπων αναψυκτηρίου, αποδυτηρίου, ντουζιέρας και πύργου ναυαγοσώστη, καθώς και η δυνατότητα ομαδοποίησης κάποιων από τα στοιχεία του εξοπλισμού. 
Όλες οι κατασκευές του εξοπλισμού τοποθετούνται σε αμμώδεις παραλίες. Γι αυτό πρέπει να εξασφαλίζεται η θεμελίωση τους ώστε να μην υπάρξουν καθιζήσεις ή ανατροπές.
Τέλος, να υπενθυμίσουμε ότι τα στοιχεία αυτά του εξοπλισμού  βρίσκονται σε έναν κατ’ εξοχή χώρο ανάπαυσης και αναψυχής, όπως είναι οι παραλίες. Γι’ αυτό είναι επιθυμητή η χρήση χρωμάτων και ελκυστικών, απλών, σχημάτων και όγκων.

 Προδιαγραφές διαστάσεων, μορφής και λειτουργίας

Α) Ντουζιέρα 
Οι ντουζιέρες είναι υπαίθριες. Κάθε ντουζιέρα θα πρέπει να έχει περισσότερα του ενός σημεία καταιονισμού, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ταυτόχρονα από περισσότερους του ενός λουόμενους. Κατά τη χειμερινή περίοδο τα σημεία  αυτά θα αφαιρούνται από τις περισσότερες ντουζιέρες και θα επανατοποθετούνται κατά τη θερινή περίοδο.   Ο κατακόρυφος σωλήνας παροχής θα παραμένει στη θέση του. Ο κατακόρυφος σωλήνας θα πρέπει να έχει τουλάχιστον μία βρύση σε χαμηλό ύψος για τον καθαρισμό των ποδιών.
Το δάπεδο της ντουζιέρας πρέπει είναι κατασκευασμένο από αντιολισθητικό υλικό. Το νερό από το δάπεδο πρέπει να παροχετεύεται σε υπόγειο χώρο ή δοχείο από όπου θα απομακρύνεται με άντληση. Πρέπει να προβλεφθεί διάταξη (φρεάτιο /σιφώνι) για την κατακράτηση της άμμου, πριν το χρησιμοποιημένο νερό καταλήξει στην αποχέτευση.

Β) Αποδυτήριο
Ο χώρος πρέπει να είναι ανοικτός στο πάνω και κάτω τμήμα του ώστε να αποτρέπει απόκρυψη ατόμων ή αποθήκευση αντικειμένων. Στο εσωτερικό  θα υπάρχει μικρός πάγκος – κάθισμα και άγκιστρα για κρέμασμα ρούχων.

Γ) Πύργος ναυαγοσώστη
Ο πύργος- παρατηρητήριο του ναυαγοσώστη πρέπει να βρίσκεται στην άκρη της παραλίας σε μικρή απόσταση από το κύμα. Αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη ιδιαίτερα για τον τρόπο θεμελίωσης και στήριξης του πύργου, καθώς και για το υλικό του κάτω μέρους, το οποίο θα είναι εκτεθειμένο στο θαλασσινό νερό. Ο πύργος πρέπει επίσης να εξασφαλίζει ορατότητα προς όλες τις κατευθύνσεις και προστασία από τον ήλιο. Μόνιμη σκάλα επιτρέπει την επικοινωνία με το έδαφος. Στον πύργο στερεώνονται σωσίβια για την περίπτωση ατυχήματος σε κολυμβητή. Στο παρατηρητήριο πρέπει να υπάρχει χώρος για κάθισμα, αποθήκευση διόπτρας (κυάλια), σχοινιού, ασύρματου τηλεφώνου και τηλεβόα

Δ)Αναψυκτήριο
Το αναψυκτήριο πρέπει να περιλαμβάνει μέσα στο περίγραμμα του αρκετό χώρο για: ψυγείο για σάντουιτς, γλυκά και παγωτά καθώς και ψυγεία  για αναψυκτικά και μπύρες. Φούρνο μικροκυμάτων και τοστιέρα. Θα προβλεφθεί πάγκος με νεροχύτη και παροχή νερού  και διάταξη για τη διοχέτευση του νερού πλύσης.  Το εμβαδόν του   χώρου του παρασκευαστηρίου μαζί με τον πάγκο κτλ. δεν θα υπερβαίνει τα οκτώ τετρ. μέτρα (8,00 m2)
Πρέπει να υπάρχει χώρος αποθήκευσης κενών φιαλών, εργαλείων καθαρισμού, τραπεζοκαθισμάτων κ.τ.λ., με εμβαδόν τουλάχιστον το μισό του συνολικού εμβαδού των κλειστών χώρων του αναψυκτηρίου. 
Κανένα αντικείμενο ή συσκευή δεν θα παραμένει στον έξω από το περίγραμμα των κλειστών χώρων του αναψυκτηρίου.
Το αναψυκτήριο πρέπει να διαθέτει εξωτερικό σκιασμένο χώρο για την παραμονή των πελατών. Το πάτωμα του χώρου αυτού θα είναι ελαφρά υπερυψωμένα (20 -35 cm) από το γύρω έδαφος. Το εμβαδόν του χώρου αυτού δεν θα υπερβαίνει τα δέκα πέντε τετρ. μέτρα (15,00 m2). Οι εξυπηρετούμενοι πελάτες θα είναι όρθιοι ή θα χρησιμοποιούν σκαμνιά (σκαμπό).
Η βέλτιστη εργονομική οργάνωση τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού χώρου θα αποτελεί ένα από τα κριτήρια επιλογής της λύσης.
Επειδή το αναψυκτήριο θα παραμένει  και κλειστό για έξη μήνες τουλάχιστον  έχει  μεγάλη σημασία η εξασφάλισή του από τις καιρικές συνθήκες και τους βανδαλισμούς.
Στο αναψυκτήριο η παροχή ζεστού νερού θα εξασφαλιστεί από ηλιακούς θερμοσίφωνες κατάλληλα τοποθετημένους. Το ηλεκτρικό ρεύμα για τη λειτουργία των  ψυγείων, των μικροσυσκευών και του φωτισμού του αναψυκτηρίου θα επιδιωχθεί να παράγεται από ΑΠΕ μέσω φωτοβολταϊκών πινακίδων, ανεμογεννητριών ή συνδυασμό τους. Απαραίτητη είναι  η πρόβλεψη αποθηκευτικού χώρου για τους συσσωρευτές του παραγόμενου ρεύματος (ποιο σημείο προκρίνουμε για την αποθήκευση ;). Η φωτοβολταϊκές πινακίδες μπορούν να απομακρύνονται κατά την περίοδο που το αναψυκτήριο παραμένει κλειστό.


Υλικά κατασκευής
Τα υλικά  για όλα που θα προταθούν αφήνονται στην κρίση του διαγωνιζόμενου.  Θα πρέπει πάντως να είναι ανθεκτικά στις καιρικές συνθήκες – ιδιαίτερα στον ήλιο και το θαλασσινό περιβάλλον. Τα υλικά και εξαρτήματα του εξοπλισμού παραλίας πρέπει να μπορούν να συντηρούνται εύκολα και η δαπάνη προμήθειας και συντήρησής τους να είναι χαμηλή. Θα πρέπει να ανευρίσκονται εύκολα στην ελληνική  αγορά. Οι όροι αυτοί εξασφαλίζουν την εύκολη αντικατάσταση ή επιδιόρθωση των φθορών και την αποτροπή της κλοπής τους.
Η επιτυχής αντιμετώπιση των προϋποθέσεων της προηγούμενης παραγράφου θα αποτελεί ένα από τα κριτήρια επιλογής της λύσης.
Η ζητούμενη επιδίωξη χαμηλής δαπάνης, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα συναρμολόγησης – αποσυναρμολόγησης των στοιχείων του εξοπλισμού παραλίας, ενδεχομένως να οδηγήσει σε τυποποίησή τους (ως προς διαστάσεις, υλικά, συνδεσμολογία κ.τ.λ.),  ζήτημα που αφήνεται στην κρίση των διαγωνιζομένων.


Συμπεράσματα

Είναι η πρώτη φορά που διενεργηθούν αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί στο Νότιο Αιγαίο. Η έναρξη αυτής της ιδιαίτερα σημαντικής διαδικασίας καθώς το έργο που θα αναδειχθεί από τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς μπορεί να συμβάλλει στην αισθητική αναβάθμιση του τόπου και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Οι διαγωνισμοί αυτοί θα «απελευθερώσουν» την δημιουργική φαντασία του αρχιτεκτονικού δυναμικού της περιοχής.
Το σύνθημα μας θα μπορούσε να είναι:  “Ξανασχεδιάζοντας στο Νότιο Αιγαίο’’
(REDESIGN  SOUTH  AEGEAN)
Οι παραπάνω διαγωνισμοί θα διεξαχθούν με χρηματοδότηση από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, ενώ το ΤΕΕ Δωδεκανήσου και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Δωδεκανήσου (ΣΑΔ) θα συνδράμουν στην επιτυχή ολοκλήρωση του εγχειρήματος αυτού.